Review: Projector plaatsen en uitlijnen 05/04/15

Lens kwaliteit en mogelijkheid

Wij willen graag alles met een projector kunnen doen. Niet alles is realistisch, als je niet bereid bent er de hoofdprijs voor te betalen. Een projector heeft vaak wel een redelijke lens, maar zie dit wel in proportie.
Geef je €3000 uit voor een projector, hoeveel denk je dan dat zo'n lens kost die daarin zit? In de fotografie geven mensen makkelijk €1500 tot €2000 uit voor een  zoomlens die lichtsterker is met een zo'n min mogelijk vertekening in de uiterste zoom- en groothoekstanden.
Zo'n lens zit niet in een projector van dit bedrag. Wel willen we een enorme Zoombereik en Lens Shift hebben voor een makkelijke plaatsing. Dit kan als je niet te kritisch bent ook erg handig zijn. Vooral ook als je de projector geregeld meeneemt en snel moet kunnen plaatsen.

Testfase voor plaatsing

Ga je hem op een vaste plaats installeren is het misschien wel goed om eens na te denken wat de mogelijkheden zoal zijn. Misschien kom je erachter dat je veel kritischer bent dan voorheen had gedacht en wil je het beter. Dit kan betekenen dat je compromissen moet doen betreffende de plaatsing van zowel het scherm als de projector, qua hoogte, afstand en grootte.
Plaats hem tersnoods tijdelijk even zo, om te zien hoe dit overkomt in die ruimte en hoe het beeld er dan uitziet. Zo kun je zien hoe groot je het beeld wilt hebben en wat het mooiste plaatje geeft, maar ook op welke afstanden je bv. vertekening begint te krijgen.

Kromme lijnen voorkomen

Ik krijg wel eens vragen van mensen, over kromme lijnen op het scherm tijdens projectie bij hen thuis. "Hoe kan dat nu, ik heb juist zo'n dure projector?" Gefeliciteerd,... je hebt een kritisch oog.
Meestal komt dit van mensen die hem niet bij mij hebben gekocht, want vaak informeer ik mijn klanten over het plaatsen en komt het wel ter sprake.
Veel andere mensen kijken gewoon naar de film en vinden het wel best zo. "Het beeld is scherp en de kleuren realistich en het plaatje spat van het scherm. Ik ben tevreden."

Kromme lijnen heeft alles te maken met de enorme zoomlens en de ruime Lens Shift die vaak in een veel gewilde projector zit.
Dit geld eigenlijk ook voor vrijwel elke projector.
Zoals in het vorige kopje besproken, is een dure projector voor een lens nogal relatief. Zit er in een projector van €5000 wel echt zo'n dure lens?

Je hebt echt een peperdure lens nodig wil je vrijwel geen vertekening hebben en zelfs dan zul je de uiterste zoom of groothoek stand moeten vermijden. We hebben het hier dan over lenzen van makkelijk ver over de €1500, vooral als je een groter zoombereik in dezelfde lens wilt hebben.
Je begrijpt natuurlijk wel dat zo'n lens niet in zo'n projector zit.

Bij dure professionele projectors heb je meestal de mogelijkheid om de lenzen te verwisselen en het brandpunt aan te passen op de kijkafstand. Vaak zijn dit projectors die ook heel specifiek geplaatst worden en niet met een ruime Lens Shift even makkelijk worden neergezet. Dit geeft een strak plaatje op het scherm met vrijwel geen vertekening

Toch is er wel wat aan te doen, maar zoals gezegd zul je bereid moeten zijn om de ruimte, grootte van het scherm, afstand en hoogte van zowel het scherm als de projector daarvoor aan te passen en heb je dit ervoor over. consessies om over na te denken.
Er zijn een aantal zaken waar je dan rekening mee moet houden.
- De projector goed plaatsen ten opzichte van het scherm is absoluut een msut, zeker ook om een egale scherpte te krijgen met focussen.
Wil je kromme lijnen helemaal vermijden, dan zul je:
- De lens in zijn meest neutrale stand zetten qua zoombereik.
- De Lens Shift beperkt gebruiken.

Projector recht zetten

Het plaatsen van de projector vergt altijd even wat aandacht:
Plaats het beeld mooi op het scherm en maak hier gebruik van de Lens Shift. Zoom iets uit zodat het geprojecteerde beeld niet het hele scherm tot aan de kaders toe vult. Zorg dat het beeld aan geen enkele zijde, zowel boven, onder, links of rechts uitwaaiert.
- Is de rechter kant iets groter/langer dan links, dan staat de projector iets gedraaid naar rechts, draai de projector iets bij.
- Is de onderkant iets breder dan de bovenkant dan kantelt de projector iets naar beneden, dus schroef dan de pootjes aan de voorkant iets verder uit/of aan de achterkant indien mogelijk iets verder in.
-Nu kan het ook nog zijn dat je een beetje een ruitvorm ziet, met de onderkant en rechter zijkant wat korter dan de bovenkant en linker zijkant. In dat geval heb je de linker achterkant wat lager zitten en de rechter voorkant wat hoger. (Vanaf de lens gezien) Dit is wat lastiger te detecteren, maar met wat zorgvuldig kijken wel te zien.
Als dit alles eenmaal netjes gecorrigeerd is, en elke zijden even lang zijn kun je beter zien of de projector scheef gekanteld staat naar alleen links of rechts. Is dit helemaal goed, dan zoom je netjes in zodat het scherm tot aan de kaders is gevuld.

Hiermee voorkom je tevens dat het beeld bij focussen aan één kant scherp is en aan de endere kant wazig. Veel Focus klachten komen uit een scheve plaatsing voort.

Focussen

Ook hier heb je te maken met de beperking van een lens. Je zult merken dat door de vorm van de lens, je beeld in het midden perfect scherp te krijgen is, maar dan in de hoeken wat minder scherp is. Focus je op de hoeken dan is het midden weer wat minder scherp.  In sommige bioscooptheaters gebruiken ze een gebogen scherm om dit te compenseren. (Waarom je tegenwoordig een gebogen TV kunt kopen is mij een raadsel, want dit is waar deze oplossing vandaan komt)
Je kunt dus het beste wat uit het midden gaan zitten met focussen voor een gemiddelde scherpte over het gehele beeld. In de wereld van het fotograferen leer je ook dat dit de gebieden zijn waar je aandacht automatisch naartoe trekt, en dus ook het gebied is waar de compositie op gericht is van de regiseur.
Je kunt natuurlijk ook een gebogen projectiescherm kopen.

Het focussen van de projector is erg handig te doen wanneer dit electrisch gaat. Zo kun je bij het scherm gaan staan en tot op de pixels nauwkeurig scherpstellen. Als je nu eens geen electrische focus functiie hebt kun je 2 dingen doen.
Je kunt het met z'n tweeën doen, doer één persoon bij het scherm te laten staan, die dan aanwijzingen geeft tot hoever je moet gaan.
Je kunt ook een sterke verrekijker gebruiken en zelf op die manier scherpstellen. Er zijn verrekijkers die zo sterk zijn dat je tot op de pixel kan scherpstellen als je dit zou willen.
Bij veel projectors, zoals LCD en DLP kun je ook makkelijk focussen op de pixelstructuur, maar er zijn ook projectors op LCoS basis zoals JVC met zijn D-ILA en Sony met zijn SXRD techniek. Bij dit soort projectors is de pixel vrijwel niet te zien. Je kunt hiervoor dan een resolutie patroon met bv. een Black & White Pixelstructuur projecteren en hier dan alsnog op scherpstellen.

Zoomstand aanpassen

Een ruime zoomlens kan erg handig zijn, om in veel situaties toch je scherm te kunnen vullen. Er zijn merken die hun projectors met hun ruime zoomlens zelfs aanvullen met een geheugen functie, voor als je een 2.35:1 extra widescreen scherm wilt gebruiken zonder zo'n peperdure Anamorphic lens ervoor. Met de groothoekstand vul je je scherm tot aan de zijkant toe en het gedeelte waar die extra zwarte boven en onderbalken zit verdwijnt dan boven en onder de schermranden, maar zijn toch zwart, dus veroorzaken vrijwel geen storing (Je gooit wel een kwart van de pixels weg in de superwidestand zonder Anamorphiclens). Tijdens een 16:9 film zoom je in met de Telestand tot de boven en onderkaders netjes binnen de randen vallen van je scherm. Zo heb je nog steeds wel een ongebruikt gedeelte op het scherm aan de zijkanten tijdens 16:9 films, maar dit zijn we gewend in de bioscoop. Je kunt hiervoor zelfs een masking scherm kopen, maar die zijn wel wat duurder, maar als dit geen probleem is, dan is een Anamorphiic lens misschien ook wel wat voor jou.

Ben je zeer kritisch en wil je zo min mogelijk vertekening uit de lens die in je projector zit, zul je deze functie waarschijnlijk niet willen gebruiken.
Om uit een zoomlens zo'n strak mogelijk beeld te krijgen als met deze lens maar mogelijk is, dan zul je de lens in zijn meest neutrale stand moeten plaatsen.
Het beste is dus om de lens in de middenstand te hebben staan. Dit geeft het minste vertekening in het beeld en het mooiste en scherpste plaatje.
Ga je hem in de uiterste Groothoekstand zetten, dan laat de lens meer licht door, gemiddelt zo'n 30% ten opzichte van de uiterste Telestand en krijg je een groot beeld vanaf een kortere afstand, maar wordt het beeld ook een beetje bolvormig met een vissenkom effect (overdreven gezegd).
Zet je de lens in zijn uiterste Telestand, dan laat de lens minder licht door en wordt het beeld gemiddeld zo'n 30% donkerder ten opzichte van de uiterste groothoekstand, maar wordt het beeld tevens ook wat kussenvormig.

Lens Shift aanpassen

Dit geld tevens voor de Lens Shift.
Ga je in de uitersten van zo'n Lens Shift, dan gebruik je de rand van de lens en logischerwijs geeft dat ook vertekening.
Logischerwijs is het dus het beste om de projector in het midden van het scherm te hebben hangen, maar dit is vaak alleen mogelijk als je hem achter je op een boekenplank hebt staan of in een kast. Wil je ook nog het midden van de zoomlens aanhouden zul je de grootte van je scherm hier dus op moeten aanpassen. Dit kun je in zo'n situatie dus wel van tevoren opmeten en pas dan je scherm bestellen.

Zo'n plaatsing is niet altijd mogelijk en men wil juist een Lens Shift hebben om makkelijker te kunnen plaatsen.
Bedenk dat veel projectors zonder Lens Shift, de lens vaak op de onderste rand van het geprojecteerde beeld op het scherm afgesteld hebben staan met enigsinds ietsje hier voorbij.
Een shift als dit is vaak nog goed te doen zonder al te veel vertekening te krijgen.

Bij zo'n projector zonder Lens Shift is het belangrijk, dat de lens echt in het midden van het scherm hangt, wil je de Keystone vermijden. Een lens zit ook niet bij elke projector netjes in het midden van de projector, dus hou hier rekening mee met het plaatsen van de plafondbeugel..

Keystone vermijden. Waarom?

De Keystone functie in een projector is meestal van een digitale soort. Keystone is een manier om vertekening door scheef plaasten bij te trekken. Dit door het kleinere gedeelte in te zoomen en uit te vergroten tot het ook netjes tot de randen van het scherm reikt. Hierdoor gooi je als het ware een groot deel van de pixels weg en vergroot je de ruimte tussen dat deel van de pixels over een groter deel van het scherm. De resolutie van het originele beeld word voor de helft van het beeld enorm verkleind. De computer in de projector moet enorme berekeningen maken om dit mooi recht te trekken en het verlies aan resolutie interpoleren.
Dit gaat ten alle tijde ten koste van de resolutie van het originele beeld.
- Bij veel correctie kun je zomaar het HD materiaal halveren of zelfs dusdanig degraderen tot de resolutie van DVD.
- Voor veel projectors gaat dit ook ten koste van de vloeiendheid in het beeld.
- Ook de lagtime wordt bij veel projectors groter, wat voor gamers niet echt prettig is.
Dit is erg zonde en zeker niet de oplossing die we zoeken om makkelijk je projector te kunnen plaatsen.

Conclusie

Als je alles zo bekijkt, dan zie je wat fabrikanten allemaal doen om aan de wensen van de klant gehoor te kunnen geven. Wij willen vaak wel heel veel en dat is zeker niet verkeerd. Ook willen wij er tevens zo weinig mogelijk voor betalen en daar zit hem vaak het probleem.

Wij zoeken een projector met een zo mooi mogelijk beeld, een zo diep mogelijk zwartniveau, een zo groot mogelijke lichtopbrengst, een zo hoog mogelijke resolutie, met een zo'n makkelijk mogelijke plaatsing en met een zo min mogelijke vertekening. Dit kan allemaal, als je maar een dikke portemonee hebt en gewillig bent om hier voor te betalen.
Toch is het eigenlijk wel wondelijk wat wij nu al voor zo'n €2000 a €3000 kunnen krijgen. Mits je niet te kritisch bent of mits je juist erg flexibel bent, wat ook een hoop kan compenseren, kom je al een heel eind.

Nogmaals,... er zijn er niet veel die vallen over de gebreken van de vele mogelijkheden van onze moderne betaalbare projectors en velen prijzen zichzelf erg gelukkig met een ongelooflijk mooi beeldje waardoor menig bezoeker van zijn stoel afrolt door verbazing, wat ik zoal als compliment te horen krijg van mijn klanten.

Ben je iemand met een zeer kritisch oog, maar wil je niet de hoofdprijs betalen voor een zeer dure projector met bv. ook een verwisselbare lens met vaste brandpunt, dan zit je aan deze voorheen besproken limieten vast en zul je flexibel moeten zijn met de inrichting van je bioscoop en/of meer compromissen moeten stellen met bv. de ophanging, zoals een langere plafondbeugel, of gebruikmaking van een zuil, of boekenplank of plaatsing in een kast. Tevens met gebruikmaking van een kortere of juist langere afstand van projector tot scherm, of aanpassing van de schermgrootte.

De mogelijkheden zijn er in ieder geval wel allemaal.