Review: Sony VPL-HW65ES 16/01/16

Lens

De Sony VPL-HW65ES   maakt gebruik van een lens die volledig handmatig bediend moet worden wat nog steeds erg jammer is. Ik hoopte dat dit met het nieuwe model elektronisch zou zijn gemaakt, maar in dat geval zou de projector wel weer een stukje groter geworden zijn. De lens is van een goede kwaliteit, verliest weinig licht over het zoombereik van 1.6x en deze vult een 16:9 formaat scherm met een zichtmaat van 2.50 meter breed vanaf een afstand van 3.48 meter in de groothoekstand, tot 5.27 meter in de telestand. 

De Sony VPL-HW65ES  heeft aan de voorkant een grote iets uitstekende ring om mee te focussen en dat voelt solide aan om dit in kleine stapjes met gevoel te kunnen doen.

* Tenzij je een gebogen scherm hebt aangeschaft zul je niet scherpstellen in het midden, omdat dan de hoeken niet perfect scherp zijn en ook niet aan de zijkant omdat dan het midden niet perfect scherp is, maar doe je dit op zo'n derde van het schermbeeld voor een mooi gemiddelde scherpte. Met een gebogen scherm wordt dit gecompenseerd.

Meteen daarachter zit een ring om mee te Zoomen. Deze is wat verzonken maar heeft een uitstekend vlakje om vast te pakken en dit werkt vrij aardig om in kleine stapjes mee te kunnen zoomen.  

* Houd er rekening mee dat een zoomlens in zijn uiterste zoomstand een wat donkerder plaatje neerzet en in zijn uiterste groothoekstand het meeste licht doorlaat, maar in het midden van zijn zoombereik optisch het beste presteert met de minste vertekening.

Lensdop

Het afdekken van de lens gaat op de Sony VPL-HW65ES  nog altijd met een grote plastic lensdop, dat over de lens zelf geschoven dient te worden. Dit lukt nauwelijks zonder de focus te verstellen, met als gevolg dat je hem niet gebruikt, of steeds opnieuw de focus moet afstellen. Het zou mooier geweest zijn als de lenskap bevestigd kon worden zonder de lensring zelf te hoeven aanraken, maar dat is nog niet voor elkaar.

Misschien iets waar Sony in het volgende model aan kan sleutelen.

Lens Shift

Deze Sony VPL-HW65ES  projector heeft een aardige lens Shift aan board, zowel horizontaal als verticaal met een offset van horizontaal +/- 25% en verticaal +/- 71%. Dit maakt het erg makkelijk om deze projector te plaatsen. Het afstellen gebeurt door 2 kleine uitstekende ringen aan de bovenkant bij het lens gedeelte. Dit afstellen gaat erg handig zo en is zeer precies te doen. Wel heeft de verticale ring en horizontale ring een klein beetje invloed op elkaar, maar hier wordt je snel handig in.
Heb je bv. de verticale Lens Shift op zijn plek staan draai de ring dan even 1 slagje terug, wat nog geen invloed heeft op de lens zelf, voor je aan de horizontale Lens Shift gaat draaien. Dit omdat het afstellen van de andere Shift richting toch wat invloed kan hebben op de vorige.

Je kunt de Lens Shift ook niet in de uiterste stand zetten als je tevens de andere ook nodig hebt. Je verschuift de lens als het ware in een cirkel en zet je hem in de uiterste zijkant, dan kan de verticale Shift niet meer zover naar beneden als wanneer de horizontale in het midden zou staan.

Buiten dat is het voor het optische beeldkwaliteit nooit goed om de uitersten te gebruiken, om vertekening te voorkomen. Het is natuurlijk het mooiste als je de projector zowel verticaal als horizontaal in het midden van een scherm zou kunnen hangen en tevens van de zoomstand, maar als dit zo praktisch zou zijn geweest, dan zouden we geen Zoomlens en Lens Shift meer hoeven hebben natuurlijk.

* Tip voor het plaatsen:
Plaats het beeld mooi op het scherm door middel van de Lens Shift, maar zoom iets uit zodat hij niet het hele beeld tot de kaders toe vult. Zorg dat het beeld aan geen enkele zijde, zowel boven, onder, links of rechts uitwaaiert. Is de rechter kant iets groter/langer dan links dan staat de projector iets scheef naar rechts, draai dit bij. Is de onderkant iets breder dan de bovenkant dan kantelt de projector iets naar beneden, schroef dan de pootjes aan de voorkant iets verder uit/of aan de achterkant iets verder in. Als elke zijden even lang zijn kun je beter zien of de projector scheef staat. Is dit helemaal goed, dan zoom je netjes in tot het scherm tot de kaders is gevuld.
Hiermee voorkom je dat het beeld bij focussen aan één kant scherp is en aan de andere kant wazig. Veel Focus klachten komen hier uit voort.

Voor een uitgebreidere uitleg over het mooi plaatsen van je projector kun je dit artikel lezen: Projector plaatsen en uitlijnen

Keystone

Dat heeft deze Sony VPL-HW65ES  projector niet en is ook geen gemis, want als het erop zit dan zullen veel onwetende mensen dit automatisch gaan gebruiken, terwijl deze projector een Lens Shift systeem heeft. Met een Keystone functie kun je het beeld digitaal wel rechttrekken als je de projector niet helemaal correct hebt geplaatst, maar dit gaat dan ten koste van de resolutie van de projector.Tevens neemt het niet de onscherpte op sommige delen van het beeld weg, die juist ontstaan door het niet helemaal recht plaatsen t.o.v. het scherm.

Afstandsbediening

Bij de Sony VPL-HW65ES zit een mooie afstandsbediening die zeer overzichtelijk is en lekker in de hand ligt. Na een tijdje bedien je hem zonder te kijken in het donker. Hij heeft natuurlijk wel verlichting, door op de linker bovenknop te drukken. De verlichting is mooi zwakjes en verlicht niet meteen je bioscoop op.

Je kunt uit 9 modi kiezen vanaf je AB. en onderin kun je direct bij de Sharpness, Brightness en Contrast, mits je het menu niet hebt gelocked, wat wel aan te raden is, want je wilt niet dat als je per ongeluk half op je AB. zit dat de projector settings versteld raken. Je kunt ook makkelijk switchen tussen de settings van 3D, Motion Control, Gamma, Reality Creation enz. De Iris functie zit niet meer onder een knop. Dit omdat de Iris nu met meerdere functies ingesteld wordt. Voor diegene die al langer met deze serie projectors werkt is het even wennen om niet op die knop te drukken, want deze heeft nu de Contrast Enhancer functie gekregen.

Ook zit er nog steeds die mooie Pattern knop op, links van de cursor op de AB, om je projector met een handig randpatroon af te stellen op het scherm via de Lens Shift.

Bedieningspaneel

Er zijn situaties dat het even handig is om de projector even snel te bedienen zonder afstandsbediening als je bij de projector staat, of de AB kwijt bent. In dat geval heeft de Sony VPL-HW65ES  ook een paneel aan de linker zijkant, om dit te kunnen doen. Hier kun je de projector Aan- en Uitzetten en met de Menuknop en de Cursor door het menu heen wandelen.

3D Bril

De Sony VPL-HW65ES projector heeft voor 3D vanaf nu een ingebouwde RF transmitter wat ik alleen maar kan toejuichen natuurlijk, maar krijgt er nu standaard geen 3D brillen meer bij.

Hiervoor heeft Sony de Sony TDG-BT500A RF 3D brillen als optionele accessoire. Deze zijn wel goedkoper dan de vorige IR 3D brillen van Sony. Deze Sony TDG-BT500A RF 3D brillen reageren zeer vlot (Na indrukken van de knop heb je in no-time al 3D beeld) en het 3D werkt zeer goed. 

Ook zijn deze Sony TDG-BT500A RF 3D brillen zeer compact en zitten zeer licht op je neus. De duurzaamheid van deze Sony TDG-BT500A RF 3D brillen is ondanks het compacte formaat gewoon goed en ze voelen erg flexibel en de scherpte van het beeld is zeer goed. De glaasjes zijn vrij klein, maar met deze Sony TDG-BT500A RF 3D bril over mijn gewone bril heen, op 3 meter afstand van een scherm, zijn de hoeken van een 106" 16:9 scherm gewoon goed zichtbaar. Deze 3D brillen zijn niet oplaadbaar maar werken op een CR2025 knoopcel en gaan ongeveer 100 uur mee. 

Deze 3D brillen hebben zelfs de mogelijkheid tot SimulView, wat inhoud dat je tijdens het kijken naar 3D met iemand die geen 3D kan verdragen, zijn of haar bril op 2D (Beide glazen op Links of Rechts) kan zetten, zodat deze in 2D kan meekijken, terwijl de rest in 3D zit te kijken. Gamers gaan meteen op het puntje van hun stoel zitten, want zo is het mogelijk (mits het spel en je spelconsole dit toestaat) om met z'n tweeën fullscreen te gamen terwijl elk afzonderlijk alleen zijn eigen beeld ziet op hetzelfde scherm.
De Xpand 3D brillen  konden dit al, maar nu ook deze compacte Sony TDG-BT500A RF 3D-brillen.

Wel is het misschien interessant om eens te kijken naar de Xpand Lite X105 RF 3D brillen. Hiermee behaal je namelijk een nog mooiere 3D beleving uit deze Sony VPL-HW65ES  projector. Deze Xpand Lite X105 RF  3D bril heeft namelijk een wat meer transparanter glazen met hoger contrast, waardoor je een wat meer heldere 3D beeld overhoudt met minder last van ghosting. Deze Xpand Lite X105 RF  3D brillen zijn wel oplaadbaar en ook universeel voor elk RF 3D protocol.
Voor een review van deze brillen kun je hier terecht: Review van de Xpand Lite X105 RF en IR 3D brillen

Wireless HDMI

Dit is met deze Sony VPL-HW65ES  mogelijk via de optionele accessoire kit: Sony IFU-WH1 Wireless HDMI Transmitter

Deze Wireless HDMI-Kit is verrassend compact. Zowel de zender als de ontvanger zijn in hetzelfde kleine formaat. Om elk apparaatje te voeden is er een USB kabeltje voor meegeleverd, waar tevens 2 adaptertjes voor bijgeleverd zijn, maar niet zozeer nodig zijn omdat deze Sony VPL-HW65ES  een USB aansluiting heeft en als de Player nu ook zo'n USB uitgang heeft zit dat wel goed. Zeker ook omdat het 230V netsnoer nu erg groot oogt naast deze zeer compacte Sony IFU-WH1 Kit.

Deze kleine apparaatjes zijn erg gemakkelijk even aan te sluiten op bv. je laptop. Er gaat dan een klein HDMI kabeltje vanuit je laptop in de zender met tevens een kort USB kabeltje en hij is meteen gevoed en klaar om je beeld te verzenden. Ditzelfde doe je bij je projector of bv. TV met het ontvangertje en klaar. Als je een receiver hebt met HDMI ingang kun je hem ook daar aansluiten natuurlijk, want zo gaat het geluid wel ook meteen door je surround.

Het beeld ziet er heel schoon uit en de verbinding/HDMI handshake gaat erg snel en er is geen enkele vertraging met deze Sony IFU-WH1 Wireless HDMI-Kit ertussen gemeten. Hiervoor heb ik een Lagtime meting gedaan. De uitslag was precies hetzelfde als met de Lagtime meting voor gaming, wat ik verderop heb staan.

De meting was eerst gedaan met een HDMI kabel van 3 meter rechtstreeks vanuit mijn laptop naar de projector. Daarna heb ik deze kabel uit mijn laptop gehaald en met de Wireless HDMI Receiver verbonden. De Wireless HDMI Transmitter heb ik met een HDMI kabel van een meter aan mijn laptop bevestigd, dus is de bedrading nog eens met een meter verlengt en komt de transmissie er nog eens bij.

Ik was blij verrast te zien dat het resultaat exact hetzelfde was, als met de rechtstreekse verbinding.

Dit alles maakt deze Sony IFU-WH1 Wireless HDMI-kit tot een erg handige accessoire, voor als je lange kabels moet trekken en dit niet mooi kan wegwerken, of gewoon als extraatje om zeer snel en eenvoudig even een laptop, mediaplayer of spelconsole aan te sluiten. Nog steeds prefereer ik wel een goede HDMI kabel voor een vaste opstelling als je die kunt wegwerken, maar zo niet,... dan is dit wel een mooie oplossing.

Wel moet ik vermelden, dat er meer mogelijkheden zijn die nog beter zouden kunnen werken. Lees hierover meer in de: Review over Wireless HDMI Transmitters, voor eventuele nog mooiere oplossingen.

Aansluitingen

De aansluitingen van de Sony VPL-HW65ES zitten aan de zijkant linksonder van de projector. Deze zijn ten opzichte van de voorgaande modellen iets gewijzigd en de HDMI ingangen naar het midden verplaatst:
Er is een aansluiting voor
- AC: 100 V to 240 V, 3.1 A to 1.3 A,50/60 Hz
- HDMI 1, HDMI 2: Digital (RGB/Y Pb/Cb Pr/Cr) tot 1080/60P
- Trigger: Minijack, DC 12 V Max. 100 mA
- Remote: RS 232C D-sub 9-pin (female)
- LAN: RJ45, 10Base-T/100BASE-TX
- IR IN: Minijack
Zoals je kunt zien zijn de analoge ingangen verdwenen.

Op de tweede foto kun je mooi de aansluitpunten zien voor montage, die ca. 17cm uit elkaar liggen. De projector staat hier zijwaarts met de lens naar links.

Lamp

In deze Sony VPL-HW65ES projector zit nu een LMP-H210 215W UHP (Ultra High-pressure) lamp en wel 15W meer vermogen als bij de voorgaande serie. Dit lijkt misschien niet zoveel vergeleken met de lamp Wattage die sommige andere merken voor hun projectors gebruiken, maar deze projector geeft ISF-gekalibreerd een enorme hoeveelheid licht. De Sony lampen zijn over het algemeen ook zeer stabiel in vermogen, want na 1000 uur zul je merken dat de projector niet eens zo heel veel lichtvermogen kwijt is althans,... dat was wel zo bij de vorige serie projectors. Hij gaat overigens in Low Lamp Mode nu zelfs zo'n 6000 uur mee. Of je hem ook echt in Low wilt gaan gebruiken is maar de vraag. De projector geeft dan een heel stuk minder licht en het is juist zo fantastisch hoe dynamisch het beeld is in de normale lamp modes. Via de Iris kun je het licht ook gedetailleerd dimmen met als resultaat dat het beeld er dieper uit gaat zien. Op die manier kun je de ISF-kalibratie dan met een kleine aanpassing meteen ook voor het 3D gebruiken. Tevens eindig je dan ook waarschijnlijk met een wat groter formaat scherm, als met de Sony VPL-HW65ES projector in Low Lamp Mode.

Lichtlekkage

Dat is geen issue voor deze echte thuisbioscoop filmprojector en gewoon heel goed voor mekaar. Voor een projector van dit kaliber verwacht ik ook niet anders natuurlijk. Het tonen van een diep zwart, is waar de Sony VPL-HW65ES  voor staat en dan mag hij zelf natuurlijk geen strooilicht veroorzaken.

Ventilatie

Voor, onderaan de lens zit een filter waarlangs de projector inademt en zo het meeste van zijn frisse lucht naar binnen trekt om zo de projector te koelen, maar ook van achteren onderin heeft hij roosters om de electronica te kunnen koelen.

De Sony VPL-HW65ES projector blaast zijn warme lucht voornamelijk aan de linker voorzijde schuin weer naar buiten en een beetje aan de rechter voorzijde. De projector kan dus niet heel nauw in een smalle kast worden weggewerkt, want hij moet wel zijn warmte kwijt kunnen en frisse lucht kunnen happan. Aan het plafond of op een vrije plaats is het geen issue natuurlijk, en voor het geluid hoef je hem niet dicht te metselen.

Geluidsniveau

Het geluid dat deze Sony VPL-HW65ES projector tijdens het werken produceert is met zijn 22dB in de Normal Lampmode ontzettend stil. Wel is het net ietsje meer dan bij de vorige HW serie en waarschijnlijk vanwege het iets hogere vermogen van de lamp, maar nog steeds heel ontzettend stil. Dat is wel heel erg prettig en een enorm voordeel, want de kans is groot dat je hem ook in de Normal Lampmode wilt gaan gebruiken. 

Het maakt voor de geluidsproductie van deze Sony VPL-HW65ES  projector niet echt uit in welke stand je de projector zet want je zult hem nagenoeg niet horen. Natuurlijk wordt hij wel nog stiller in de Eco Lampmode, maar je moet er wel echt op gaan letten en er bij gan zitten tijdens een film wil je hem in de normale lampmode kunnen horen, tenzij het een Silent Movie is.

Je zult deze projector dus gewoon gebruiken naar hoe die lekker kijkt op dat gepaste moment en niet vanwege z'n geluidsniveau.

Projectorfuncties en Menustructuur

Het menu is op deze Sony VPL-HW65ES  projector wat verandert ten opzichte van de eerdere modellen. Qua CMS vind ik het wel jammer, omdat je de instellingen nu niet meerdere keren kunt gebruiken om een paar net iets anders afgestelde modes te maken voor bepaalde omstandigheden, iets wat bij de eerdere modellen wel kon. Nu moet je de instellingen opschrijven en steeds handmatig overzetten als je dit alsnog wilt doen. Het menu is nu even wat wennen, maar voor diegene die nu voor het eerst een Sony projector aanschaft, zal het al gauw vrij overzichtelijk overkomen.

Aan de linkerkant heb je nog altijd van boven naar beneden de hoofd Tabs en als je op zo'n tab staat zie je rechts meteen wat het allemaal bevat.

Onder de 1e Tab heb je de standaard afstellingen voor Contrast (Witniveau) Brightness (Zwartniveau), Color, Tint en scherpte. Ook vind je hier de Reality Creation en Cinema Black Pro.
Bij Cinema Black Pro kun je de Iris mogelijkheden afstellen onder de Advanced Iris, Contrast Enhancer regelen en de lampstand instellen onder Lamp Control voor Low Mode of Normal Mode.
Zo heb je in de Advanced Iris weer de Dynamic Control met daaronder de Brightness (diafragma) bevind. De Dynamic Control is voor de automatische irisfunctie met 3 keuzes, Full, Limited en Manual en Brightness is er om het diafragma van de iris af te stellen voor Dynamic Control Manual, om het licht te kunnen dimmen naar een prettig niveau, of om bij de Dynamic Full of Limited de automatische Iris in de meest open stand te beperken. 

Bij Color Temp kun je de kleurtemperatuur kiezen, zoals D65 of Custom 3 die ook mooi rond de D6500K (Kelvin) zit. Ga je hierin, dan kun je de Witbalance afstellen, maar zonder de kennis en meetapparatuur kun je hier beter uit wegblijven..

Bij Expert Setting onderaan, kun je bv de Gamma hoger of lager zetten voor meer diepte of juist meer detail. Ook vind je hier het CMS (Color Management System) onder de noemer Color Correction wat voor de ISF-kalibrateur een belangrijk stukje gereedschap is, om de kleuren fijn af te stellen naar Hollywood standaard. Deze staat standaard op uit, tenzij je de projector bij Mediasluis koopt omdat hij dan ISF-gekalibreerd is. Hier kun je beter niks verstellen zonder de juiste kennis en meetapparatuur.
* Het is ook totaal zinloos om settings van andere projectors over te nemen omdat dit per model uit één serie al enorm verschilt. Elke projector of TV heeft echt een eigen ISF-Kalibratie nodig.

Ook vind je hier de Color Space die je voor deze projector en het gebruik van Blu-Ray op BT.709 moet hebben staan.
Clear White heb ik voor een kalibratie op Low staan, omdat de projector op Off niet het uitterste uit je helderheid haalt, iets wat je met je Contrast en de Witbalnce zeer precies kan afstellen. Je hebt namelijk ook nog wat extra speling nodig als je deze kalibratie gaat gebruiken voor je 3D Mode.
Voor gamers vind je hier onderaan tevens de Input Lag Reduction. Als je deze op On zet, dan zet de projector de meeste beeldverbeterende functies uit, zoals bv. de Frame Interpolatie. (Zet je de projector in de Game Mode, dan staat deze standaard dus ook aan.)

Onder de 2e tab kun je de Aspect Ratio instellen en Blanking gebruiken als je bv. Niet het gehele paneel van je projector gebruikt en je dit gedeelte wilt afkaderen.

Je kunt onder Tab 3 het menu zelf op 2 plaatsen van het scherm laten opkomen, zoals het midden of links onder. Zelf vind ik het handiger om dit linksonder te hebben staan, ook gezien het kalibreren natuurlijk, want je wilt het menu niet op de testpatterns hebben staan.
Hier kun je ook de Talen voor het Menu kiezen. Dit zijn er 18, inclusief Nederlands.
Ook kun je hier je Netwerk instellingen beheren.

Onder de 4e Tab de Settings Lock die je waarschijnlijk wel wilt gebruiken. Met de afstandsbediening kun je rechtstreeks bij veel functies terecht. Zelf had ik dit liever niet, omdat als je per ongeluk op de afstandsbediening leunt, je zomaar een of andere setting kunt wijzigen. Om dit te voorkomen kun na je projector mooi afgesteld te hebben, het menu met deze Settings Lock op slot zetten, door hem op A of B te zetten, zodat je niet per ongeluk via een toets op de afstandsbediening je settings verandert. Je kunt hier altijd weer bij komen.
Bovenin heb je de 3D instellingen. Hier kun je het 3D meer naar je zin perfectioneren, of de soort van 3D kiezen zoals Side By Side, Top & Bottom of Simulated 3D, wat erg handig is bij het kalibreren van de 3D Mode. Je kunt ook een 3D film dwingen om als 2D af te spelen. Normaal zet je dit Menu gewoon op Auto.
De Dynamic Range voor HDMI hier, kun je op Auto laten staan, of als je echt alleen Video materiaal gebruikt op Limited zetten.

Onder de 5e Tab vind je de mogelijkheid om het beeld te spiegelen of ondersteboven te plaatsen, voor als de projector bv. Ondersteboven aan het plafond hangt.
Panel Allignment is een erg mooie maar tijdrovende functie, voor als je panelen niet perfect staan door bv. te ruige handeling van de projector bij vervoeren. Het mooiste is als je dit alleen met Shift hoeft te doen, maar moet dit toch per Zone gebeuren, trek er dan wel een paar uurtjes voor uit.
Tevens heb je hier nog de Trigger Control voor je projectiescherm en wat Netwerk Settings.

Onder de 6e Tab vind je handige informatie zoals de Projector Type (Voor als je niet weet welk model je hebt besteld), Serienummer, Lampuren en Software versie, voor als er een firmware update uitkomt. Zeer handig vind ik soms dat je hier ook kunt checken wat de filmresolutie en frequentie is die de projector via de bron ontvangt.

Modus

Deze Sony VPL-HW65ES projector heeft maar liefst 9 verschillende Modi waar je uit kunt kiezen en deze zijn ook rechtstreeks via de afstandsbediening te wisselen. Dit zijn:
Film 1, Film 2, Reference, TV, Photo, Game, Bright Cinema, Bright TV en User.

Memory

Deze Sony VPL-HW65ES projector heeft geen Memory op de manier zoals bv. Epson dit zo mooi voor elkaar heeft, dat je een ISF-Kalibratie compleet kan wegsaven en in elke Mode kan laden. Dat vind ik wel erg jammer. Wel kun je een bepaalde Mode baseren op een Witbalance die bv. gedaan is op Custom 3, maar voorheen had je dit ook voor het CMS, maar dat is verleden tijd. Dus een kalibratie overzetten op een 2e Mode om net ietsje te wijzigen, wordt nu een klusje van pen en papier.

Als de instellingen dan toch anders staan, zoals het witniveau te hoog, maar vooral de kleur of tint dat is gewijzigd of zelfs meer, zoals de kleur temperatuur, dan komt de ISF-Kalibratie niet op zijn plek en zal dit sowieso niet het gewenste resultaat opleveren.

Misschien dat Sony zo'n geheugenfunctie voor de toekomstige projectors alsnog kan toevoegen. Als je dan je je projector ISF laat kalibreren voor 2D in bv. Normal Lamp Mode, dan is het voor een gewone gebruiker erg makkelijk om zo'n kalibratie te laden in een andere Mode en deze dan wat aan te passen voor tijdens games, door de geavanceerde functies uit te zetten om zo de projector sneller te maken en dit weg te saven in je eigen Game Mode. Of dat je bij het kijken van een compleet seizoen van een bepaalde serie met een kwalitatief slechte transfer met een te grijs zwartniveau, je nog een Mode aanmaakt met die kalibratie geladen en je dan het zwartniveau wat dieper afstelt en dat dan tijdelijk even gaat wegsaven, zodat je niet telkens als je één van die 22 afleveringen gaat kijken je jezelf zit te ergeren, of je het zwartniveau steeds moet gaan bijstellen.

Ik raad altijd ten zeerste af om aan een ISF-gekalibreerd Mode te gaan zitten tweaken en zeker uit de Witbalance en CMS te blijven, al krijg je natuurlijk wel altijd een verslag mee met daarop ook de settings van die ISF-Mode, maar toch.

Panel Allignment

Een belangrijke functie die ik hier wil vermelden is dat je op deze Sony VPL-HW65ES projector de panelen kunt uitlijnen. Dit kan nodig zijn na een te grove behandeling tijdens vervoeren, maar sowieso al omdat LCoS en LCD projectors met 3 panelen werken en deze nooit echt 100% perfect over elkaar heen staan, hoe goed ze het ook proberen. Dit mag natuurlijk alleen in hele kleine marges schelen. Te grote afwijkingen keur ik ook nooit goed. Deze convergentie verschillen geven de projector altijd een iets mindere scherpte ten opzichte van bv. een 1 chip DLP systeem, maar een goede Panel Allignment doet wonderen.

Hiervoor is dus deze Panel Allignment voor en de meeste projectorfabrikanten die zichzelf serieus nemen voegen deze functie ook toe. Dit kun je op deze Sony VPL-HW65ES vinden onder de 5e tab, zoals je op de foto's kunt zien. Dit verstellen doe je afzonderlijk voor Rood en Blauw. De groene dient als basis. Je kunt ervoor kiezen om het hele paneel te shiften, maar als dat niet afdoende is, kun je dit ook nog eens plaatselijk doen per Zone.

Bij mijn projector was het niet nodig, maar ik heb het voor klanten geregeld met de Shift gedaan en dat werkt zeer goed. Dit gaf dan net dat extra beetje scherpte in het gehele beeld.

* Let wel,...
Wat je ook als serieuze afstelling gaat doen,... zorg dat de projector minstens een half uur aanstaat en goed op temperatuur is gekomen, zodat dan de panelen hun plek echt goed hebben ingenomen. Dit heeft zelfs invloed op het Focussen van de lens als je de projector een vaste plaats gaat geven en er daarna niet meer naar om wilt kijken.

Uit de doos - Metingen

Bij het aanzetten van deze Sony VPL-HW65ES projector was ik al aardig onder de indruk van wat er op het scherm werd getoverd. Wel heb ik voor de meting al wat voorwerk verricht en dan ziet het er al wat beter uit. Het RGB was wel wat af maar eigenlijk helemaal niet zo heel slecht zoals je kunt zien op de meting. Groen is wel wat van zijn plek en net wat boven de DeltaE 3 in de Gamut Luminance Grafiek, wat je met het blote oog bij Luminantie al snel kan waarnemen. Tevens ligt Magenta wel erg ver van z'n plek en raakt net de DeltaE 10 niet en deze afwijking in de Tint kun je zien. Toch gaat dit wel al behoorlijk de goede kant op van hoe je een projector vanuit de doos graag zou willen hebben.

Die afwijking vind je terug op de CIE Diagram, maar eerlijk is eerlijk,... het gaat de goede kant op met projectors vanuit de doos.  Dat geeft de DeltaE 2000 grafiek ook wel aan, want alles blijft daar netjes onder de DeltaE 3.

De Gamma Curve staat wel erg laag vind ik, van zwart 2.2 naar nog lager in het wit tot onder de 2.1 en hierdoor mist het beeld de diepte die het verdient en zeker zou moeten hebben. Zelf hou ik wel van een Gamma Curve die rond de 2.4 ligt en alleen bij projectors met een wat mindere detaillering iets lager, maar daar hoort deze Sony VPL-HW65ES niet bij.

Ik zet mijn 2 Statieven, Spectoradiometer, Colorimeter, Pattern Generator en computer al klaar. We gaan eens kijken wat we met vermoedelijk niet al te veel sleutelen kunnen doen. 

* Zonder een ISF-kalibratie is de kwaliteit van veel projectors dusdanig minder, dat de uiteindelijke beeldkwaliteit van zo'n projector zich in een geheel andere klasse bevindt en zo'n projector eigenlijk een totaal ander product is.
Die ISF-service zorgt er tevens voor, dat als er een afwijking in de projector, panelen of wat maar ook mocht zitten, zo'n servicedealer dat vaak opmerkt en dit corrigeert of de projector zelfs laat omruilen, terwijl zoiets door een beginnende projector liefhebber misschien niet meteen wordt opgemerkt, maar later een hoop irritaties kan opleveren.

Na ISF-Kalibratie - Metingen

Het kalibreren van een Sony VPL-HW65ES is zo verademend. Sony heeft dat zeer goed voor mekaar, zonder dat je al te vaak van Chroma naar Luma en terug hoeft voor een correctie en daar word ik als ISF-Servicedealer echt blij van. Het resultaat is namelijk verbluffend goed. Buiten het feit dat je alles met een ISF-kalibratie mooi recht moet trekken, stel je de projector ook dusdanig af, dat je echt het uiterste uit zo'n projector haalt wat erin zit en in de Sony VPL-HW65ES zit echt heel veel.

Om te zien wat er bij zo'n ISF-kalibratie wordt gedaan kun je HIER wat meer informatie opdoen.

Zo stel ik het zwartniveau af, maar doe ik dit met de Witbalance nog eens extra fijntjes tunen om de kleinste details eruit te liften maar toch een zo diep mogelijk zwartnievau te behalen. Ook het witniveau doe ik zodanig afgrenzen dat het RGB nog wel in tact blijft. Zo krijg je wel eens rare standen voor de Contrast of Brightness, die als je dit zou nadoen met een projector vanuit de doos, dat een vreselijk plaatje kan opleveren op zo'n projector. Vandaar ook de waarschuwing, om niet mijn afstellingen over te zetten op je eigen projector thuis.

Zoals je op de metingen kunt zien heb ik een prachtige Gamma Curve van gemiddeld 2.35 en een zeer mooie Greyscale van zwart tot wit. Ook in de CIE Diagram staan alle kleuren mooi op hun plek. Op zowel de DeltaE 2000 als de Gamut Luminance Grafiek ligt alles zeer netjes onder de Delta E 1 en zul je voorlopig niks met het oog gaan waarnemen wat er niet goed uitziet.

Buiten dit alles heb ik nog veel meer kunnen fijn afstellen, want deze projector heeft nu heel wat mogelijkheden erbij gekregen om de dingen met nog meer beleid naar je hand te zetten.

Laten we nu maar de proef op de som nemen en eens gaan kijken hoe deze projector gaat presteren.

* Projectors zijn meestal aan de Kalibratieverslagen  te herkennen, omdat deze typisch de beperking en het gedrag van een bepaald model laat zien. Vergelijk de testuitslagen maar eens op verschillende reviewsites. Als een verkoper bij iedere projector altijd een perfecte meting laat zien, zoals bv. een CIE-driehoek waar de kleuren altijd perfect op de hoeken staan, kun je terecht je vraagtekens zetten. Dit neemt ook meteen het resultaat weg van een projector die het wel echt zeer goed doet.

Beeldprestatie in 2D

Heeft mijn vrouw een extra raam laten plaatsen hier? Of heb ik te maken met een projector die zo'n helder en gedetailleerd beeld projecteerd, dat het lijkt alsof ik uit een raam naar buiten klijk? Echt,... het is haast niet te geloven, het plaatje dat ik hier te zien krijg op mijn 2.5 meter breed scherm,  WOW. Wat deze Sony VPL-HW65ES projector op mijn scherm weet te toveren is echt ongelooflijk helder en zo dynamisch, dat het van het scherm afspat. Het is alsof ik zo die filmscene in kan lopen. Er komt zoveel licht vanaf en dat in combinatie met het zwartniveau gecombineerd met vernieuwd een Advanced Iris, plus de werking van de verbeterde Reality Creation, maakt dat deze projector een plaatje projecteerd met een diepte dat ongekend is en dat je echt zelf moet komen bekijken om het te geloven. Zonlicht doet je echt met je ogen knipperen en je zou haast meteen je zwambroek aan willen trekken bij het aanzicht van een zonnig strand.

Het is bijna niet te geloven wat voor een beeld je nu thuis kunt realiseren in je eigen bioscoop, met een heuse filmprojector die voor dit prijsniveau te koop is en dat zelfs nog voor onder de prijs van zijn voorganger van het afgelopen jaar die nu gewoon wordt weggeblazen naast dit model. Als je dan bedenkt dat dit bereikt wordt met een lamp die maar 15 Watt meer aan vermogen heeft, sta je helemaal versteld.
Ik kijk hier op een 2.50 meter breed 16:9 HD Progressive scherm en je wordt gewoon echt het beeld ingezogen. Nu is dit wel een scherm dat ook elk detail goed tot zijn recht laat komen, maar de projector moet het wel geven en de Sony VPL-HW65ES  doet dat.

Kleuren ogen zeer realistisch en alles ziet er heel echt uit en ook hieraan zie je natuurlijk weer wat een ISF-Kalibratie wel niet doet. Toch heeft dit natuurlijk ook te maken met de SXRD techniek van Sony. Kleuren ogen door deze reflectietechniek namelijk mooi afgerond en zacht, alsof het echt film is. Ook zie je met die SXRD techniek geen pixelstructuur op het scherm, wat de analoge uitstraling nog eens versterkt en dat geeft een zeer filmisch beeld op het scherm en doet meteen weer denken aan die goeie ouwe analoge tijd met Dia's en Super 8mm of 16mm filmprojectie, een hobby die ik nog steeds een warm hart toedraag, al wordt dat met deze heuse Sony VPL-HW65ES  filmprojector nog eens vele malen overtroffen.

Ook de vloeiendheid waarmee het beeld verloopt gaat nog eens een stapje verder, in vergelijk met de voorgaande serie projectors van Sony. Zo blijkt Sony dus echt in elke hoek zijn Sony VPL-HW65ES  projector te hebben opgewaardeerd tot een zeer hoog niveau en met een beeldverwerkings snelheid,... dat aalleen maar sneller lijkt geworden en dit vind je bij geen ander merk projector van dit kaliber terug. HIer is Sony eigenlijk al geruime tijd koploper mee.

De details in het beeld, mede door de vernieuwde Reality Creation zijn zo indrukwekkend, dat je jezelf kunt afvragen; waarom je voor een 4K projector zou kiezen, terwijl alles nog volop draait op 2K. Je moet momenteel voor een instap 4K projector minstens het dubbele betalen van wat je voor deze Sony VPL-HW65ES projector neerlegt en de 4K standaard is daarin niet eens volledig geïntegreerd.

Met een projector als deze Sony VPL-HW65ES wil je echt niet meer naar de bioscoop. Je zit daar dan geïrriteerd te kijken, wetende dat het er bij je thuis veel mooier uit gaat zien als de film eenmaal op Blu-Ray uitkomt. Analoog zit je bij een populaire film vaak naar een 30e kopie van een kopie te kijken en als het digitaal is zijn de projectors vaak niet bijgehouden met hun ISF-Kalibratie of  is het beeld veel te donker en soms zelfs slecht van kleur, of zit je te dichtbij en overmatig groot naar 2K resolutie te kijken. Het enige dat jou nog naar de bioscoop zou trekken, is als je echt niet kunt wachten om de film te zien, maar tegenwoordig duurt dat maar zo'n maand of drie voor een film op Blu-Ray uitkomt en voor nog geen 2x het bioscoopkaartje heb je hem voor jezelf op Blu-Ray en ziet het er waarschijnlijk echt mooier uit op jouw Sony VPL-HW65ES en kun je pauzeren wanneer het jou uitkomt.

Zwartniveau

Het zwart van deze Sony VPL-HW65ES projector lijkt toch weer te zijn verdiept, ten opzichte van de vorige HW55 en die was al zo fantastisch. Natuurlijk heb je dit effect bij een vers nieuw paneel toch wel, vergeleken met eentje die 500 uur ingespeeld is, maar toch. Als ik het vergelijk met een nieuw model van de Sony VPL-HW65ES die ik opnieuw heb aangeschaft om als demo te dienen, ziet het er zonder Iris om te vergelijken toch echt wat dieper uit. Volledig met gebruik van de Dynamic Control voor de Auto Iris is alles weer wat dieper doortekend en stoffen lijken toch weer wat meer tastbaar.

Gecombineerd met de lichtopbrengst maakt juist ook het zwartniveau het geheel zeer dynamisch en komt alles heel mooi los van de achtergrond. Natuurlijk maakt Sony zeer zorgvuldig gebruik van zijn geavanceerde Iris technieken en je merkt hier gelukkig niets van tenzij je er echt geconcentreerd naar gaat zitten kijken bij scènes die je goed kent. Sony behaald met deze techniek een Contrast Ratio van maar liefst 120.000:1

Wanneer ik de openingsscene van de Batman Dark Knight film bekijk, dan geeft de openluchtscene van de Imax-opname een oogverblindend effect, maar met de schaduwen van de gebouwen en dedonkere ramen op de achtergrond is dit extra mooi. Ook de jassen van de bankrovers met clownmasker in de auto of wanneer ze de bank binnenkomen zijn dieper als voorheen en stralen kwaliteit uit. Het is alsof je er gewoon bij bent.

Sci-Fi films doen het natuurlijk ook geweldig en je gaat hier met steeds meer plezier naar kijken, omdat jouw projector hiermee zo mooi presteert. Een sterrenhemel in Star Wars ziet er nu weer indrukwekkender uit vergeleken met de voorgaande projectorserie en de sterren fonkelen aan de diepzwarte hemel door de lichtopbrengst. Star Wars EPVI is echt een lust voor het oog, waarbij Darth Vader met z'n glimmend zwarte pak en de witte Stormtroopers prachtig loskomen van het scherm. De openingsscene met de ruimteschepen tegen de zwarte sterrenhemel geeft je een glimlach van oor tot oor die je voorlopig niet van je gezicht krijgt en helemaal als de Jedi zijn lightsaber trekt en het geluid nu niet meer het enige is dat indrukwekkend is, omdat de lightsaber met deze Sony VPL-HW65ES projector echt licht geeft, en door het zwartniveau helemaal loskomt van het scherm.

Kan het nog beter? Niet in dit prijssegment. Natuurlijk wel als je bereid bent om er meer voor neer te tellen. Voor een derde van dit bedrag erbij heb je een prachtige JVC DLA-RS400 en dat is echt de top in 2K 1080P voor wat prijs kwalitatief nog redelijk is. Het zwartniveau gaat dan nog eens een stapje verder tot het niveau dat het zwart zeer solide is en je eigenlijk geen Iris meer nodig hebt. Een vergelijkende demonstratie is bij Mediasluis natuurlijk mogelijk, dus maak gerust een afspraak.

Auto Iris

Natuurlijk heeft Sony voor deze nieuwe Sony VPL-HW65ES een Advanced Iris, want mede hierdoor geeft deze projector zo'n enorme diepte in het beeld. Dit systeem is wat aangepast en hierdoor uitgebreider geworden, maar werkt nu vooral anders dan bij de vorige modellen. Gelukkig is het resultaat ontzettend goed en heb je zeer veel aanpassingsmogelijkheden met betrekking tot de enorme lichtopbrengst van deze projector.

Onder de functie Advanced Iris, heb je dus nog steeds een Auto Iris, maar onder de noemer Dynamic Control, met de mogelijkheid van Full of Limited, of deze automatische Irisfunctie uit (Manual).
Ook vind je daar de mogelijkheid om handmatig het diafragma van de Iris te verstellen onder de noemer Brightness.
Als je de Dynamic Control dan in Manual hebt staan, dan kun je het diafragma zo afstellen dat de lichtopbrengst naar je zin is, maar ook de diepte in het beeld naar je smaak. Met deze functie kun je ook de levensduur van de lamp wat meer egaal laten verlopen, door het diafragma in het begin zeg maar zo'n 25% te knijpen en deze later steeds verder open te gooien als de lamp wat dimmer wordt. Op deze manier is meteen ook het verschil in de lichtopbrengst bij 3D minder groot.
Zet je de Dynamic Control op Full of Limited, dan gaat de Advanced Iris heel netjes met de Iris het beeld per scene verdiepen, maar gebruikt dan voor de meest open stand de diafragmaafstelling uit de Brightness als limiet en overschrijdt deze instelling dus niet.

De dynamische iris functie in Full en Limited werken nu omgekeerd ten opzichte van wat we gewend waren van de vorige VPL-HW5xES modellen, maar komen nu wel hun naam ten goede. Zo knijpt Dynamic Control op Full nu juist dieper met de Iris waarbij donkere beelden zeer goed tot hun recht komen, terwijl Dynamic Control op Limited dit wat minder doet en juist weer een algemeen wat lichter maar zeer dynamisch beeld neerzet. Wel kun je dit zelf met de Brightness weer zo afstellen zoals je het gewend was, maar eigenlijk kun je nu veel zelfs veel beter het beeld naar je hand zetten.
Het probleem is nu wel dat ik geen vaste voorkeur heb, omdat dit toch per soort film kan verschillen en daarom is het wel erg jammer dat Sony de onderste middenknop heeft toegewezen aan de Contrast Enhancer en niet aan de Dynamic Control keuze.

Tijdens het kijken naar film zie je deze Dynamic Control in Limited trouwens vrijwel niet zijn werk doen, maar de voordelen van het effect zijn er absoluut wel. Natuurlijk,... als je er op gaat letten dan zul je het altijd wel op de verwachte momenten kunnen waarnemen, maar tijdens het gewoon genieten van een film zal het niet opvallen en geen ergernis oproepen in tegenstelling tot sommige andere merken. In Dynamic Control Full knijpt hij verder met de Iris en wordt de onderliteling ook donkerder en daaraan zie je hem wel werken.

Al met al heeft Sony behoorlijk gesleuteld aan de automatische irismogelijkheden op de Sony VPL-HW65ES en deze verder uitgewerkt en meer volwassen gemaakt.

Schaduw en Detail

In eerste instantie dacht ik dat het diepere zwartniveau een keerzijde had en de detaillering in het donker zou onderdrukken, maar niets is minder waar. Het is wel belangrijk dat je de Contrast Enhancer op Low zet. Zo bereik je dezelfde detaillering als bij de voorgaande VPL-HW5x serie die er hetzelfde uitzagen met de Contrast Enhancer uit. Waarom Sony hiervoor gekozen heeft is niet echt duidelijk, maar mischien vanwege de mogelijkheid om met een druk op de knop van je afstandsbediening even makkelijk de PK's te temperen van deze Sony VPL-HW65ES powerhorse. Nu met de Contrast Enhancer op Low wordt dit gelijk getrokken en zie je weer die fantastische detaillering in het beeld. Dit is met de Reality Creation nog eens extra te verfijnen en dat gaat nu een stapje gedetailleerder dan voorheen.
Het is werkelijk prachtig om te zien hoe grandioos gedetailleerd het beeld in 1080P High Defenition is en dit van het meest diepe Zwart tot het meest heldere Wit. 

* Gebruik niet de Sharpness van de standaard afstelling onder Tab 1, want deze is te grof en moet op Minimaal (= 0) straan. Op 1 zie je meteen al ringvorming op een Sharpening patroon.

Reality Creation

Ja, dit is een functie dat een hele hoop doet voor de detaillering in het beeld. Sony heeft deze functie weer zeer fijntjes vervolmaakt op de Sony VPL-HW65ES .

Reality Creation is een moderne Sharpening techniek die ongelooflijk goed werkt. Deze RC komt rechtstreeks van zijn grotere €10.000 kostende 4K broer de VPL-VW520  af en is echt een toevoeging waar je heel wat aan hebt. De VPL-VW520 4K projector gebruikt dit om 1080P High Defenition materiaal op te krikken richting het 4K.

Deze Sony VPL-HW65ES   projector heeft dit dus ook en krijgt hierdoor een ongelooflijke detailscherpte, waardoor alles helemaal los komt en elk detail goed zichtbaar is, in een dusdanige mate dat dit het beeld heel realistisch maakt, maar geen randvorming geeft en overdreven nep oogt. Dit gaat dus echt een heel stap verder dan de oude Sharpening techniek van voorheen, die ook nog steeds wel in deze projector zit, maar die je gewoon op 0 laat staan. Deze Reality Creation werkt veel slimmer en is nu zelfs nog wat verder verfijnd. Nog steeds mag deze RC niet te hoog gezet worden, want ook dan ga je op een gegeven moment bij een testpatroon toegevoegde randvorming zien, al is dat op veel kleinere schaal. Voor mijzelf vind ik RC met de Resolution op 13 wel de max.

Bij een normale Sharpening functie zie je op een test patroon al vrij snel randvorming om fijne lijntjes verschijnen. Deze toegevoegde scherpte wil je niet hebben bij een hoge resolutie projector. Met zo'n kunstmatig randje om een lijntje heen, wordt het lijntje dat ernaast licht weggedrukt. Als je naar de haren van een kat kijkt en de te hoog afgestelde Sharpening kiest ervoor om bepaalde haartjes te omtrekken met een toegevoegd lijntje om zo een schijnbare grotere scherpte te creëren, dan zie je de haren die naast de omtrokken haar ligt niet meer. Voor je het weet degradeer je zomaar jouw High Resolutie van Full HD naar DVD. Deze Sharpening techniek dateert nog uit het VHS Video tijdperk en was toen vaak wel nodig. Hier zijn we al jaren voorbij en het is eigenlijk best raar dat deze functie nog steeds in de hedendaagse weergevers terug te vinden is. 

De Reality Creation dat hierboven besproken is werkt anders, is zeer inventief en geeft een grote toegevoegde waarde aan deze Sony VPL-HW65ES  projector.

Helderheid in Ansi Lumen

Natuurlijk is dit wel een heel interessant onderdeel van deze review en vooral omdat ik mij al meerdere malen heb uitgelaten over de lichtopbrengst van deze projector.

Deze Sony VPL-HW65ES projector geeft wel een ongelooflijk hoeveelheid licht en dat vind je meteen overal in terug. Normaal geeft een projector nooit echt wat er als Ansi Lumen in de specificaties wordt aangegeven, maar dit is nu wel even anders. Natuurlijk niet voor een ISF-gekalibreerde stand, al geeft deze Sony VPL-HW65ESprojector wel meer als dat er normaal wordt bereikt, maar in de Game Mode overtreft hij zelfs de specificaties.

ISF-gekalibreerd op Reference in Normal Lamp Mode geeft deze projector maar liefst 1453 Ansi Lumen met een gemiddelde kleurtemperatuur van D6500 Kelvin.

In 3D zie je dit natuurlijk ook meteen terug, want op dezelfde ISF-gekalibreerde Reference Mode maar wel geoptimaliseerd voor 3D, geeft deze projector maar eventjes 1506 Ansi Lumen met een gemiddelde kleurtemperatuur van D65 K.

De voordelen van het gebruik van Normal Lamp Mode is hierbij dan ook dat je dezelfde ISF-Kalibratie kunt aanpassen voor 3D maar dat je het diafragma van de Advanced Iris kunt gebruiken om het licht in de begin uren te dimmen, en dan deze Iris geleidelijk met het urenverloop meer open te doen, om zo een geleidelijker lichtintensiteit te hebben over de lange termijn. Je krijgt op deze manier ook meteen een zeer dynamisch plaatje van diepe zwarten met heldere highlights op het scherm.
Je hebt met deze licht opbrengst natuurlijk ook de mogelijkheid om voor een groter scherm te gaan.

Natuurlijk kun je de projector ook in Low Lamp Mode kalibreren en voor Sport en voor 3D in High Lamp Mode, maar dan verliest de projector wel meteen ruim 40% aan lichtopbrengst. In Low Lamp Lamp Mode meet ik namelijk 831 Ansi Lumen. Voor de lange termijn en een niet al te groot scherm is dit perfect, maar dan mis je  toch wel de voordelen van wat de Sony VPL-HW65ES projector op zijn best kan doen.

Wel krijg je in Low Lamp Mode de garantie dat de lamp 6000 uur meegaat, terwijl er voor de normale lampstand geen informatie voor handen is. Je moet je alleen afvragen, of je niet liever 4 jaar spectaculair kijkt en dan weer eens een nieuwe lamp gaat halen, of dat je over de gehele levensduur van de lamp een wat gematigde kijkervaring wilt hebben. Nu is dit wel weer een nieuwe lamp en echt zeker weten we het dus nog niet, maar gezien de vorige modellen gaan de lampen van Sony over het algemeen wat langer en stabieler mee dan dat van andere merken die sneller dimmen in hun urenverloop. Eigenlijk kan ik mij ook niet voorstellen dat je zo'n geweldige projector echt tot zijn 6000ste urental met dezelfde lamp en een donker geworden plaatje wilt blijven gebruiken, terwijl je na een paar jaar bij aanschaf van een nieuwe lamp weer een spectaculair beeld kunt hebben.

Ik heb naast de ISF-gekalibreerde modes, ook de standaard modes die op de afstandsbediening aan te klikken zijn even doorgemeten en hier netjes op een rijtje neergezet:
1453 Ansi Lumen - D65K op Reference ISF High Lamp
  831 Ansi Lumen - D65K op Reference ISF Low Lamp
1474 Ansi Lumen - D65K op 3D ISf
1461 Ansi Lumen - D6556K op Film 1
1174 Ansi Lumen - D6491K op Film 2
1551 Ansi Lumen - D8007K op TV
1029 Ansi Lumen - D5537K op Photo
1922 Ansi Lumen - D7404K op Game
1562 Ansi Lumen - D7543K op Bright Cinema
1558 Ansi Lumen - D7879K op Bright TV

Frame Interpolatie

Natuurlijk heeft deze Sony VPL-HW65ES projector ook Frame Interpolatie onder de naam Motion Enhancer en dat doet hij zelfs ontzettend goed. Ik heb deze op Smooth Low staan en dat geeft een enorme rust in het beeld. Zet je hem in de hoge stand dan wordt het filmische beeld iets te realistisch alsof je naar een Live uitzending zit te kijken en dat haalt je een beetje uit de droomwereld die de regisseur voor ogen had voor de film, maar in de Motion Enhancer Smooth Low heb ik daar totaal geen last van. Vooral tijdens Pans is dit een stuk rustiger om naar te kijken. Helemaal perfect wordt het in zulke cruciale momenten natuurlijk nooit, maar deze Sony VPL-HW65ES doet het wel zodanig netjes, dat het mij tijdens het kijken naar een film niet echt meer opvalt.

Sommigen vinden het flikkeren tijdens Pans juist weer mooi, omdat je dit in de bioscoop ook hebt. Voor die personen is er de keus om de Motion Enhancer uit te zetten of bij deze projector True Cinema te gebruiken zodat je dat authentieke gevoel behoudt maar het 24P materiaal net iets mooier weergeeft.  Zelf hoor ik daar niet bij en ben juist erg blij dat dit schokkende effect, vooral bij Pans met de Frame Interpolatie wordt weggehaald, waardoor het beeld gewoon lekker vloeiend verloopt.

Deze functie is vooral ook in het 3D een fantastische toevoeging en geeft nog meer rust, juist omdat 3D met een Shutter systeem toch al snel wat onrustig kan overkomen. Nu heeft de Sony VPL-HW65ES wel een zeer snel 3D Shutter Systeem, maar de Motion Enhancer maakt dit nog wat rustiger. 

* FI versoepelt de bewegingen als wanneer je een hogere Framerate zou hebben gehad om het schokkerige uit snelle bewegingen weg te nemen, vooral goed zichtbaar bij Pans. Pans zijn zijwaartse of opwaartse bewegingen van de camera. Stel je een bus voor met vierkante ramen die van links naar rechts langs de camera rijdt. Hiervoor zijn 24 beelden per seconde gewoonweg te weinig om het vloeiend te laten verlopen. De vierkante ramen met kozijnen klapperen schokkerig van links naar rechts. Oké,... dit heb je in de bioscoop ook, maar met de technieken van tegenwoordig hoeft dat niet meer.

Frame Interpolatie berekent die tussenliggende beelden uit en plaatst die fictieve beelden er tussen. Zet je Frame Interpolatie te hoog krijg je vaak rare effecten te zien en verandert het filmische beeld in een Soap/Live overkomend videobeeld en verlies je de droomillusie die de regisseur wilt neerzetten, maar op een laag niveau is het tegenwoordig erg mooi en geeft de rust in het beeld.

Zelf vind ik, nu veel regisseurs toch al digitale camera's gebruiken dat ze met 60frs of 120fps moeten gaan filmen. Een droomwereld creëren moet niet aan een beperking van 24 beeldjes per seconde vastgeplakt worden. Filmmateriaal was erg duur en om die reden hebben ze toentertijd gekeken naar wat de minimale hoeveelheid benodigde beeldjes zijn die ze per seconde nodig hebben om een rustig beeld te creëren. Dit kwam toen op 24 fps. (frames per seconde). Met de snelle filmstijl die van MTV is overgenomen is dit tegenwoordig eigenlijk niet meer voldoende. Daarom is bv. The Hobbit nu al in 48fps gefilmd. Ze zijn hier dus al mee aan het experimenteren. Langzaamaan zie je nu in de bioscopen High Frame Theaters verschijnen.

Beeldprestatie in 3D

Voor een 3D fotograaf blijft dit altijd een interessant onderdeel van een projector. Ook ben ik een liefhebber van goed getransferde 3D films. Hoe zet deze Sony VPL-HW65ES  zich dan neer, met de firmware 1.002 die momenteel op deze projector staat?

Ohh Yeah,... dit is nog altijd zeer indrukwekkend op een Sony HW-serie projectors en vooral op deze Sony VPL-HW65ES  is dat nog eens extra toegankelijk ook. Het 3D is nemalijk qua helderheid, zoals je aan de Ansi Lumen voor 3D al kon zien zeer goed, dus als je de 3D bril opzet schrik je niet meer van het veel te donkere plaatje. De Reality Creation en Motion Enhancer werken ook gewoon door in de 3D Modus en dit laat zien hoe serieus Sony het 3D neemt. Het beeld is hierdoor ongelooflijk scherp en het beeld verloopt ook nog eens heel soepel. Het is heel bijzonder om in deze kwaliteit de 3D films terug te kunnen zien, die in de bioscoop vaak te donker en matig overkwamen. Deze Sony VPL-HW65ES  projector laat het 3D ook gewoon in een ISF-Kalibratie mode zien en dat ziet er zeer goed uit, vooral met deze lichtopbrengst op een 2.50 meter breed 16:9 scherm. Echt fantastisch gewoon.
Vanuit de doos ziet het 3D er niet zo scherp en vloeiend uit en deze heeft wel wat zorg nodig. Naast de ISF-kalibratie moeten ook de 3D functies zoals 3D Glasses Brightness en Motion Enhancer worden aangepast want zo zie je het beeld qua scherpte en rust ook meteen op zijn plaats vallen.

Bij een 3D film als Gravity bv. is de hemel prachtig zwart met heldere witte sterren. De opnamen van de Hubble, de Space Shuttle en de aarde beneden zijn adembenemend en zo heb je jouw eigen 3D-Imax aan huis. Een film als Gravity heeft totaal geen impact op een TV van 60", want je blijft maar een buitenstaander zo, maar met deze projector op het grote doek, word je helemaal in de film gezogen en beleef je de spanning heel intensief, alsof je het zelf hebt meegemaakt. Dan doet het 3D ook echt wat met je, want het lijkt wel of je hersens het meer voor waar aannemen op deze manier. Dus pas op voor wat je kijkt voor het slapen gaan. Ook spat zo'n X-Men film geweldig van het scherm met al die special effects, mensen die in vuur veranderen of juist in ijs, dat is natuurlijk echt een spektakel om te zien in 3D. Het is wel erg prettig dat de films voor 3D sinds 2 a 3 jaar veel beter worden overgezet op Blu-Ray.

Ben je een 3D fotograaf of film je zelf in 3D, dan is deze Sony VPL-HW65ES  wel DE projector om voor te gaan, omdat het SXRD heel analoog overkomt en je zo weer je oude hobby van het analoog stereo-fotograferen op dia's of filmen in 3D op 16mm herbeleeft, maar ook omdat dit zo'n beetje de meest heldere 3D projector is met met een fantastische beeldkwaliteit.

Ik moet wel even vermelden, dat je er nu geen 3D brillen meer bij keijgr, maar wel heeft Sony er nu een RF 3D Transmitter ingebouwd, waardoor er geen irritatie meer is van uitvallende 3D Brillen en afstandsbedieningen die het niet doen tijdens het kijken naar 3D. Ook kosten de veel lichtere RF 3D brillen van Sony minder duur dan de voorgaande zwaardere IR 3D brillen.
Wel is het misschien interessant om eens te kijken naar de Xpand Lite X105 RF 3D brillen. Hiermee behaal je namelijk een nog mooiere 3D beleving uit deze Sony VPL-HW65ES  projector. Deze Xpand Lite X105 RF  3D bril heeft namelijk een wat meer transparanter glazen met hoger contrast, waardoor je een meer heldere 3D beeld overhoudt met minder last van ghosting. Deze Xpand Lite X105 RF  3D brillen zijn wel oplaadbaar en ook universeel voor elk RF 3D protocol.
Voor een review van deze brillen kun je hier terecht: Review van de Xpand Lite X105 RF en IR 3D brillen

* Ook bij deze projector adviseer ik weer om bij het kijken naar 3D geen sfeerverlichting te gebruiken. Omgevingslicht dat niet geflikkerd met het 3D Shutter Systeem werkt als referentiepunt en maakt de 3D Shutter merkbaar en storend, in tegenstelling tot het licht dat van het scherm afkomt en de kamer oplicht, maar wel met deze frequentie geflikkerd en dus niet stoort.

Gamen

Ja, dit is erg mooi op deze Sony VPL-HW65ES projector. De beeldverwerking was al erg vlot op HW55, maar nu op de Sony VPL-HW65ES gaat dit nog sneller. Je hebt namelijk de mogelijkheid om de beeldbewerking te reduceren met de Input Lag Reduction functie. Zet je de projector in Game Mode, dan staat dit al aan en zijn alle extra beeldverbeterende functies uitgezet.

De Lagtime die ik met de Leo Bodnar Video Signal Input Lag Tester heb gemeten is gemiddeld 22 Milli Seconde

Dat is behoorlijk snel en geeft bij
24fps een vertraging van 0,5 beeldje per seconde.
30fps een vertraging van 0,6 beeldje per seconde.
50fps een vertraging van 1,1 beeldje per seconde.
60frs een vertraging van 1,3 beeldje per seconde.

Heb je nog steeds last van vertraging bij het gamen op deze projector, kijk dan even hier naar:
- Je wint al wat snelheid door het beeld van de spelconsole niet eerst door de receiver te laten lopen, maar rechtstreeks aan te sluiten op de projector en alleen de audio apart naar de receiver te laten lopen.
- Zet de Spelconsole ook gelijk met de standaard resolutie van de projector, zodat de computer of de projector deze niets extra hoeft om te rekenen.

Voor spellen die niet zo op de milliseconde de nadruk leggen, is het wel zeer mooi om gewoon in de filmstand te blijven gamen. Het PS4 spel Batman Arkham Knight ziet er op het grote scherm met alle diepte die de projector geeft ongelooflijk indrukwekkend uit en dit zuigt je helemaal in de speelwereld. Racen op het grote doek, met deze kwaliteit doet je vergeten dat je niet echt in een auto zit.

Ook in 3D is gamen met deze Sony VPL-HW65ES projector echt te gek gewoon. Hiervoor zet ik dan de PS3 weer even neer, omdat 3D op de PS4 een ondergeschoven kindje is tot er weer een nieuwe Gran Turismo uitkomt denk ik. Levensgroot vliegen met de ruimtevaartuigjes van Wipeout in 3D is ongelooflijk cool. Je wordt er helemaal ingezogen en het bepalen van afstanden is in 3D erg goed te doen. Tron ziet er in 3D ook prachtig uit net zoals de film dat doet. Ook het spel Super Stardust HD 3D blijft prachtig en de brokstukken vliegen om je oren voorbij en voor je het weet,... zelfs de tijd.

Projectiescherm aanbeveling

Gezien de enorme lichtopbrengst van deze Sony VPL-HW65ES projector in zijn ISF-gekalibreerde Mode, kun je zo'n beetje alle kanten op.
Wat vind je dus belangrijk bij de aanschaf van deze projector?
- Hou je alleen van Film in 2D?
- Hou je van Sport en wil je graag met visite in een sfeerverlichte ruimte kunnen kijken?
- Hou je van 3D en vind je dat een grote toevoeging?
De projector is in ieder geval erg stil, ook in de normale lampmode dus die factor speelt niet echt een rol hierin en zo kun je met deze projector alle kanten op.

Natuurlijk kun je makkelijk een 150" scherm gaan ophangen om het licht meteen compleet uit te buiten, maar daar zitten nog wel een paar haken en ogen aan. Heb je een zeer grote ruimte en zit je publiek niet te dicht op het scherm, dan is dit zeker de projector om indruk te maken op dat enorme grote doek. Belangrijk is dan wel dat de ruimte goed verduisterd is, want de lichtopbrengst compleet spenderen aan een groter formaat zonder rekening te houden op het lampverloop, heeft een goede ruimte nodig, of je zult de lamp wat vaker gaan vervangen.

Zit je wel dicht op het scherm, dan is het zeker niet verstandig om 1080P zo enorm uit te vergroten, want zo geweldig gedetailleerd zijn 1920 pixels van links naar rechts en 1080 pixels van onder naar boven nu ook weer niet.
- Waar zit je dus in de bioscoop?
Dat is een mooi uitgangspunt om mee te bepalen wat je prettig vindt. Probeer je daar aan te houden en ga hier dan niet overheen, want je kunt altijd je stoel aanschuiven, maar je bent vaak meer beperkt in hoever je nog naar achteren kunt.

- Wat doe je dan met die hoeveelheid lichtopbrengst?
Laat het plaatje op je scherm gewoon lekker spetteren van de kwaliteit. Zonlicht geeft dan ook echt licht en dat is ongelooflijk mooi om met projectie te kunnen zien in deze kwaliteit. Teveel licht kun je dimmen met de Iris en dat geeft je speling op de lange termijn. Als de lamp zijn felheid kwijt begint te raken, zet je de Iris steeds wat verder open. Als je niet al te groot gaat heb ook het voordeel dat het verschil niet zo heel erg groot is bij het kijken naar 3D, want daarbij verlies je een hoop licht met de bril ertussen.
Ben je een echte 3D fanaat, dan zou ik het scherm niet groter laten zijn dan 120" en kleiner is nog mooier. Dan hou je op de langere termijn ook een sprankelende 3D ervaring. Met een 110" projectiescherm heb je een 3D beeld om van te smullen en heb je echt dat WOW gevoel bij het zien van de highlights of koplampen die in een avondscene echt licht lijken te geven. Dit is tijdens 3D een verademing om te zien vergeleken met een 3D film in de bioscoop. Toegegeven, je hebt op 120" ook wel nog steeds meer lichtopbrengst dan in menig bioscooptheater, maar het doel is om te streven naar mooier dan dat en met deze Sony VPL-HW65ES projector is dat mogelijk.
Dit geld zeker ook voor sportliefhebbers. Met een niet al te opgeblazen formaat scherm, heb je namelijk ook de voordelen om tijdens de sportavonden met vrienden, wat sfeerlicht aan te houden tijdens de projectie, omdat de projector dit toch wel aankan,... helemaal in de gamestand (zie de Ansi Lumen Tabel), en aangezien je met sfeerverlichting wel een uurtje of 2 naar een ongekalibreerde stand kunt kijken, komt dit goed uit.

Het scherm materiaal dat je moet hebben kan maar het beste heel neutraal zijn. Veel projectie doeken waren er altijd voor om de gebreken van de ruimtes of de projector te compenseren, maar sinds de projectors tegenwoordig boven verwachting een superieure kwaliteit geven, is zo'n scherm juist niet meer gewild en moet hij juist zeer neutraal kunnen laten zien wat de projector in zijn ISF-gekalibreerde stand geeft. Een paar jaar terug heeft Joe Kane met Da-Lite een zeer mooi schermmateriaal ontwikkeld, dat volledig kleurneutraal is, een zeer brede kijkhoek heeft zonder hotspotting en volledig structuurvrij is om alle detailering van het geprojecteerde beeld te laten zien, zonder die rare bijwerking van een projectie op structuur, onder de naam JKP Affinity. Dit schermmateriaal kon toendertijd alleen bij Da-Lite worden besteld en het duurde dan ook 6 weken voor je het hier binnen kreeg. Mede door zeer veel aandringen van Mediasluis bij Projecta (een dochteronderneming van Da-Lite hier in Nederland), wordt het sinds een jaar nu ook vanuit hier op bestelling in de vernieuwde en kwalitatief zeer hoogwaardige schermombouw van Projecta geleverd en deze kun je zelfs volledig op maat en kleur laten aanpassen.Zie hier het assortiment van HD Progressive.
Tegenwoordig heeft dit materiaal de naam HD Progressive en de 0.9 versie ziet er zeer diep en sprankelend uit. Dit is wat Mediasluis al een tijdje verkoopt en zelf ook voor demonstratie gebruikt.
Heb je een ruimte die niet zo goed verduisterd kan worden, dan kun je deze projector met zijn enorme lichtopbrengst juist zeer goed combineren met een wat kleinere HD Progressive 0.6 scherm voor zeer veel diepte en het wegdrukken van omgevingslicht, maar met verder wel diezelfde eigenschappen.
Ook is er een 1.1 en 1.3 variant, met dezelfde eigenschappen en ook een zeer brede kijkhoek, wat wel heel apart is voor een high Gain scherm, maar dan geeft je projector nog meer licht, wat wel handig kan zijn als je extreem groot wilt gaan, maar je verlicht ook je zwartniveau wat en dat vindt ik het niet waard.
Voor de HD Progressive 1.1 is er nog een Perf veriant voor als je speakers achter het scherm wilt plaatsen. Die gaatjes zijn zeer fijn en vanaf 2 meter niet meer zichtbaar.
Kijk hier voor een: Review over Projecta HD Progressive

Garantie

De garantie voorwaarden van Sony op deze Sony VPL-HW65ES is erg goed en geeft meteen een veilig gevoel, omdat Sony hiermee zelf ook laat zien dat ze vertrouwen heeft in haar eigen product.
Deze projector wordt bij Mediasluis verkocht met 3 jaar Prime Support (Repair, Helpdesk and Logistics) en 1 jaar of 1000 uur op de lamp. In die periode blijft Sony voor je klaar staan met hun zorg via Helpdesk en als er iets met de projector aan de hand mocht zijn, lost Mediasluis dit samen met Sony voor je op. De projector wordt dan bij je thuis opgehaald en na reparatie teruggebracht. In de eerste week wordt er natuurlijk zelfs een geheel nieuwe projector naar je toegezonden.

Conclusie

Sony heeft mij enorm verrast met deze Sony VPL-HW65ES projector. Deze projector ziet er qua uiterlijk misschien wel uit als de vorige serie, maar intern is hij dat zeker niet meer. Het is werkelijk een klasse apart en zal menig publiek met open mond versteld doen staan. In deze prijsklasse zul je niets tegenkomen dat deze projector overtreft. Nog steeds is het uitterlijk van deze projector prachtig om te zien en is hij door de Lens Shift (Hor./Vert.) en ruime Zoomlens erg makkelijk te plaatsen. Tevens is hij in het Zwart en in het Wit leverbaar. Als accessoire kun je hem zelfs uitbreiden met Wireless HDMI.

Het geven van een ISF-kalibratie is echt een verademing en zeer precies te doen. Sony heeft het begrepen en heeft dit zeer goed voor mekaar. ISF-gekalibreerd geeft deze projector ongelooflijk veel licht en in de Game Mode overtreft Sony zelfs zijn eigen specificaties op de Ansi Lumen. 

Nog altijd verlopen de beeldtechnieken die worden gebruikt heel soepel en zelfs nog beter en sneller als voorheen en hierdoor oogt de beweging in het beeld erg gladjes. Het nog diepere zwartniveau en de enorme helderheid geeft het complete beeld een diepte en een realissme waardoor materialen heel echt overkomen.

Door de SXRD techniek ziet het beeld er ook nog eens zeer analoog uit, en de verfijnde Reality Creation 3 laat heel veel detail zien in het beeldmateriaal. Dat maakt deze projector bij uitstek interessant voor fotografen en videofilmers, maar ook in de 3D wereld is dit fantastisch, omdat deze Sony VPL-HW65ES alles in 3D met hetzelfde gemak laat zien als in 2D. Het 3D werkt vanaf nu ook met RF en dus ook met de zeer compacte RF 3D brillen.
Het is een lust om naar deze projector te kijken. Je wilt echt niet meer naar de bioscoop als je hem eenmaal thuis hebt staan, omdat het er bij je thuis gewoonweg stukken mooier uitziet.
Als je geïnteresseerd bent in deze projector kun je terecht bij Mediasluis.

EDIT: Nu na 2 jaar is deze projector nog steeds de 2K referentie projector van Sony. Het beeld gaat gewoon erg goed mee met de concurrentie en ziet er nog altijd zeer dynamisch uit, vooral voor wat hij nu kost.

Vergelijking: Sony VPL-HW65ES vs Sony VPL-HW45ES

De Sony VPL-HW45ES is eigenlijk een iets uitgekleder versie van deze Sony VPL-HW65ES, omdat deze het zonder de Iris functies moet doen waarmee de HW65ES het beeld extra verdiept.

Natuurlijk is deze HW45ES ook al een geweldige projector en kijk je naar wat deze kost, dan is er voor dat bedrag natuurlijk geen andere projector te koop die in de buurt komt van zijn kwaliteit. Deze projectors zijn praktisch gelijk en bij het lezen van deze review krijg je ook al een goed beeld van hoe deze HW45ES projector is, maar dan zonder de Iris functie. Het beeld is in dit prijssegment onvoorstelbaar mooi. Ook dit is gewoon een projector met SXRD panelen en heeft nog steeds een zeer diep zwartniveau, een zeer soepel verlopend beeld met de geweldige Motion Enhancer en met een geweldige detaillering in het beeld door de Reality Creation die namelijk ook hierop wordt meegegeven. De HW65ES gaat alleen net wat dieper in zijn zwart bij donkere filmfragmenten en trekt in de gemiddelde scénes alles ook net wat dieper aan. Omdat fijne lijntjes daardoor donkerder worden weergegeven lijkt de HW65ES hierdoor ogenschijnlijk een wat scherper beeld te geven.
Als je niet het extra budget hebt om voor de Sony VPL-HW65ES te gaan, dan is toch deze projector wel wat je minimaal zou moeten hebben hangen in je eigen thuisbioscoop.

Sony VPL-HW65ES vs Epson EH-TW9300

De Sony VPL-HW65ES    is echt een heel bijzonder product, maar zo ook de Epson EH-TW9300. Nu ligt de prijs van de Sony HW65 een stukje lager en plaatst de Epson TW9300 zich mooi tussen deze Sony en de instapper van JVC.

Als je de Sony naast de Epson ziet staan dan is het qua uiterlijk even schrikken, want de Epson TW9300 is van voor gezien echt een stuk groter. Als het aanschaffen van een projector thuis al een issue is, dan zal de Sony HW65 gemakkelijker geaccepteerd worden dan de Epson TW9300. Beiden vind ik er wel heel cool uitzien. Beiden zijn zowel in het wit als zwart leverbaar, al wordt dit bij Epson opeens duurder omdat je dan voor de Wireless versie moet gaan.
Wireless is ook bij Sony mogelijk, maar dan moet je een losse Wireless HDMI Transmitter aanschaffen.

Wat meteen opvalt als je hem aanzet is dat de Epson een electrische lensafdekking heeft en Sony een kapje die je met de hand eraf moet halen. Wat er dan verschijnt is een zeer professionele lens op de Epson in vergelijking met de wat gewoontjes ogende lens van Sony. Van nature projecteerd de Epson een scherper plaatje, maar Sony heeft heel vernuftig een Reallity Creation geïmplementeerd die het beeld zeer scherp en gedetailleerd maakt zonder dit te overdrijven. Epson heeft nog steeds ook zijn Super Resolutie, maar die kun je beter maar niet gebruiken, want de lens doet zijn werk al heel goed en die Super Resolution voegt hier niet echt veel aan toe.

Het focussen, zoomen en Shiften van de lens moet op de Sony handmatig worden geregeld en gaat op de Epson volledig elektronisch gestuurd. Op de Epson reikt dit alles ook wat verder. Dit maakt plaatsen net wat makkelijker.

Het geprojecteerde beeld op het scherm is nogal anders, omdat Sony bij zijn HW65 LCoS panelen gebruikt die zij SXRD noemen en Epson bij zijn TW9300 LCD panelen gebruikt. Als je geen vergelijk hebt ziet de Epson er spectaculair uit, maar zet je deze naast zo'n LCoS projector, dan oogt LCoS veel transparanter en lijkt het alsof LCD er een soort sluier voor heeft hangen. Nogmaals,... dat valt alleen op als je ze vergelijkt, maar dat is wat we nu dus ook even doen en waarom ik het hier vermeld. Dit heeft veelal ook te maken met de werking van LCD ten opzichte van LCoS. Bij LCD moet het licht erdoorheen, waardoor de pixels langs de randen moeten worden bestuurd en je de afkadering van elke pixel dus duidelijk kunt zien. Bij LCoS gaat het licht er niet doorheen maar werkt spiegelend, waardoor de pixels van achteren aangestuurd kunnen worden en deze pixels dus veel dichter op elkaar geplaatst kunnen worden. De pixelstructuur van Sony's HW65 is hierdoor totaal niet zichtbaar, terwijl je deze bij Epson's LCD variant dus wel kunt zien. Ook de kleuren ogen hierdoor toch wat anders. Daarom is de beleving van LCoS meer analoog alsof je naar echt film zit te kijken vergeleken met LCD, ondanks dat ze beiden ISF zijn gekalibreerd naar REC709 standaard, blijft dit een ander soort van beleving en dat moet je eigenlijk zelf zien.

Buiten dat, oogt de Epson TW9300 wat dieper dan de Sony HW65. Het zwart van de Epson gaat duidelijk verder en dat zie je in Sci-Fi films en horror films al snel terugkomen. De Sony HW65 heeft ook een behoorlijk diep zwartniveau maar krijgt het niet zover als dat de Epson TW9300 dat doet, ook niet met gebruik van de Irisfunctie. In lichtere dynamische scenes valt dit veel minder op en spat ook de Sony HW65 van het scherm af, maar vooral ook qua detaillering doet de Sony dit beter en oogt transparanter.
De pixeldichtheid kun je op de Epson TW9300 wel verkleinen door de 4K Enhancement aan te zetten, wat tevens de 1080P resolutie zou moeten upscalen naar 4K, maar het uiteindelijke resultaat van het beeld is zonder toch wel dieper en scherper.

De beeldverwerking is op de Sony HW65 nog sneller maar voornamelijk ook veel vloeiender als op de Epson en dat is iets wat je meteen ziet en waar Epson nog aan mag werken. Sony is hier altijd vooruitstrevend in geweest en doet dit beter dan menig concurrerend merk. Als je hiervoor dus erg gevoelig bent, dan kan het zijn dat dit je naar de Sony trekt. Ik kom het vaak genoeg tegen bij klanten die hierdoor hun keus laten bepalen.

Bij deze vergelijking staat de Epson voor zijn Lamp Mode natuurlijk in Eco, terwijl de Sony in High staat  De geluidsproductie is op deze manier gelijk aan elkaar, maar de Sony ziet er wat dynamischer uit vanwege de wat hogere lichtopbrengst. De Sony is in Eco Mode minder interessant omdat de lichtopbrengst dan meteen ruim 40% daalt en aangezien je hem toch haast niet hoort,... Zet je de Epson TW9300 in Medium Lamp Mode, dan geeft deze wel weer wat meer licht dan de Sony, op ongeveer dezelfde mate als dat hij er in Eco onder zat. Wel hoor je dan dat deze projector duidelijk meer geluid gaat produceren en veel klanten kiezen er dus liever voor om hem in Eco te laten staan. De Epson TW9300 kan dan zelfs nog in Normal Lamp Mode gezet worden om zo een enorme hoeveelheid licht op het scherm te toveren in een nog steeds ISF-gekalibreerde Mode. De Sony HW65 kan die hoeveelheid licht ook wel toveren in zijn Game Mode, maar dat is niet meer ISF-gekalibreerd en dan zien de kleuren er duidelijk minder goed uit. Ga je dus op dat niveau verder, dan heeft de Epson TW9300 ook nog zo'n mogelijkheid met de Dynamic Mode en blaast meteen alles weg qua lichtopbrengst met zijn 3100 Ansi Lumen. Het verschil is dan wel dat je de Sony HW65 bijna niet hoort, terwijl de Epson dan wel flink hoorbaar is, maar tijdens het kijken van sport met visite valt dat helemaal in het niet hoor. Voor beiden geld wel dat als je in een verlichte omgeving tijdens een voetbal wedstrijd met vrienden wilt gaan kijken, de ISF-gekalibreerde kleuren hun waarde verliezen en het dan ook niet meer zo uitmaakt. Beide projectors hebben dus zo'n felle Mode, maar Epson geeft dan wel een 3e meer aan lichtopbrengst, waardoor je weer wat groter kunt projecteren in zo'n situatie of juist net wat meer omgevingslicht kan hebben.

Beiden hebben dezelfde 3D mogelijkheid en kalibreren allebei geweldig. Voor beiden geld dat het 3D veel helderder is als in de bioscoop, maar de Epson TW9300 geeft meer licht en dat is bij 3D altijd een pluspunt. Wel is het geluidsniveau dan behoorlijk anders, want beiden staan dan in de hoge Lamp Mode, wat bij de Sony HW65 haast geen geluid oplevert, terwijl de Epson bijna een kleine stofzuiger immiteert, hahaha. (Oké, dat is overdreven.) De beeldbeleving van LCoS vs LCD blijft natuurlijk ook bij het 3D kijken zichtbaar. 3D fotografen zullen dus moeten kiezen tussen meer lichtopbrengst en analoge beleving.

De Epson TW9300 heeft 4K Enhancement en kan 4K projecteren inclusief HDR en dit is iets wat op de Sony HW65 niet aanwezig is. Vanuit de doos zo aangezet, is het 4K/HDR een flop, maar eenmaal hiervoor gekalibreerd ziet dit er zeer spectaculair uit, afhankelijk van de film die je afdraait. Er komen steeds betere HDR10 films op de markt en natuurlijk is UHD nog erg in ontwikkeling, maar momenteel ziet het er al indrukwekkend uit. Afhankelijk of je hier veel waarde aan hecht zal dit keuze bepalend kunnen zijn voor je.
Je hebt in ieder geval genoeg stof om over na te denken.

Wil je deze Sony VPL-HW65ES met eigen ogen komen vergelijken met de Epson EH-TW9300 of één van de andere projectors, dan kan dit natuurlijk. Maak hiervoor gerust eens een afspraak bij Mediasluis