Review: Sony VPL-VW590ES 25/01/21

SXRD Panelen

De geavanceerde SXRD panelen van Sony (Silicon X-tal Reflective Display) leveren zeer transparante beelden op welke heel analoog overkomen in een Native 4K resolutie van 4096x2160 (8.8 miljoen) pixels voor een beeldbeleving dat rijk is aan detail, met een zeer diep zwart, heldere levensechte kleuren met een grotere kleurdiepte tijdens UHD. Deze panelen waren in het vorige model al flink verbeterd met een hogere weerstand voor hitte en licht, waardoor ze een zeer traag verloop hadden in contrast en kleur. Maar nu ziet het beeld er nog dynamischer uit met een nog diepere zwart weergave tijdens lichte scènes en dan heb ik het nog steeds over 2K in SDR. Voor 4K in HDR heeft Sony nog een verrassing in petto. Het spectaculaire dynamische plaatje ligt natuurlijk deels aan de panelen, maar een groot deel van de verbeterde kwaliteit in het beeld hebben we nu te danken aan de nieuwe X1 Chip.

Ultimate X1™ Chip

Deze Sony VPL-VW590ES maakt nu bv. gebruik van de Ultimate/X1™ Chip, een zeer krachtige video processor waarmee hij alles nog beter en sneller verwerkt, al had ik verwacht dit ook in de Lag Time terug te zien, maar deze blijft op een spetterende 32Ms staan, wat nog steeds zeer game-waardig is en met zo'n serieuze Home Cinema Filmprojector natuurlijk buitengewoon geweldig, maar toch.

Deze X1 Chip uit de top BRAVIA TV's welke is geoptimaliseerd voor projectie, om de enorme hoeveelheid dataverwerking te kunnen combineren met real-time verbeteringen in het beeld. Dit om elk afzonderlijk voorwerp in het beeld perfect weer te geven, met een realiteit nooit eerder gezien in Home Cinema, qua kleur, contrast en fijnheid in structuur, met een zichtbaar hoger dynamisch bereik en dat alles met een ongelooflijke vloeiendheid wat betreft beweging in het beeld waar geen ander merk aan kan tippen.

Digital Focus Optimizer

Deze Sony VPL-VW590ES projector krijgt nu ook de 'Digital Focus Optimizer' functie mee. Voorheen vond je deze functie alleen maar op de duurste Sony VW870ES Laser projector. Dit is geweldig, want deze D.Foc.Opt. functie corrigeert namelijk de glas afwijkingen van de lensunit die in de projector wordt gebruikt, waardoor de details in het beeld vanuit het midden tot in de hoeken messcherp worden weergegeven. Het verschil is duidelijk zichtbaar bij het Aan- en Uitzetten van deze functie.

Dynamic HDR

Eindelijk heeft ook Sony een dynamische HDR oplossing om het UHD op een volwaardige manier te kunnen weergeven. Ik schrijf UHD, omdat 4K eigenlijk alleen op de resolutie slaat en UHD het gehele pakket omvat van de hogere resolutie (3840x2160), het ruimere dynamisch bereik van zwart naar wit in High Dynamic Range en de diepere kleuren met Wide Color Gamut (in DCI P3).Toen JVC vorig jaar met Frame Adaptive HDR kwam viel elk ander merk eigenlijk meteen af voor wie serieus UHD films wilde kijken met een projector. Dit was in de verkoop goed merkbaar.

Sony's HDR oplossing nu, als antwoord op dat van JVC heet heel toepasselijk Dynamic HDR.  In het menu staat deze functie op de plaats waar voorheen Dynamic Black te vinden was.

Toen de Sony VPL-VW590ES en Sony VPL-VW790ES (Laser projector) met Dynamic HDR werden gelanceerd, hoorde je In het begin best wel veel kritiek hieromtrent en begrijpelijk, want vanuit de doos werkt deze functie ook eigenlijk niet zo heel erg netjes. Dit komt omdat deze functie de donkere details in het zwart enorm onderdrukt. Ga je dit met de Brightness omhoog schroeven om die details te kunnen zien, verliest het zwart zijn diepte en is de kwaliteit niet zoals je dit graag zou willen zien. En hier komt nu juist de gratis ISF-Kalibratie Service van Mediasluis mooi om de hoek kijken, want als je met ISF-kalibratie een beetje ervaring hebt kun je de details in het zwart zeer netjes balanceren, zodat je een heel mooi verloop krijgt van massief zwart met een netjes oplopend detailweergave. Waarom zou je dus zo'n dijk van een projector bij een dozenschuiver kopen, terwijl je deze voor dezelfde prijs bij een ISF-Service dealer kunt bestellen, zoals je HIER kunt zien?

Nu heeft Sony voor Dynamic HDR de mogelijkheid uit 3 keuzes; Dynamic HDR Low, Middle en High. Het onderdrukken van de details verschilt wel per setting, dus Mediasluis maakt voor elke setting apart een aangepaste Mode aan. In de middelste stand ziet het er meestal wel het mooist uit, maar omdat de projector vrij nieuw is, geef ik nog even de mogelijkheid van elke keuze mee, om te zien of klanten geregeld schakelen tussen de Low, Middle of High stand, of dat deze toch in de favoriete mode blijft staan.

Ik ben er zeer content mee dat Sony met Dynamic HDR is gekomen, omdat dit het enige was dat ontbrak aan hun Native 4K projectors welke verders wel een geweldig schoon en rustig beeld op het scherm tovert. Het kijken naar 4K was wel te doen, maar liet toch te wensen over en ik raadde de klanten daarom meestal aan om een laatste model Panasonic UHD speler te kopen, om deze de Tone Mapping te laten doen voor een mooier eindresultaat. Maar het Dynamic HDR op de VW590ES geeft nu zelfs een nog mooier, ja zeg maar volwaardig eindresultaat met UHD. Zo kan de VW590ES nu echt overal serieus voor ingezet worden, of het nu 2K SDR is wat je kijkt (dat overigens zeer mooi wordt ge-upscaled), of je deze voor je 3D bioscoop gebruikt, of dat je hem voornamelijk in je Native 4K HDR theater gaat gebruiken. Alles is nu mogelijk met de Sony VPL-VW590ES en de voordelen die Sony voorheen al had zijn nu met de X1 Chip zelfs nog beter geworden.

Scherm aanbeveling voor HDR

Als aanvulling op de scherm aanbeveling uit de vorige REVIEW (bijna onderin) raad ik aan om een niet al te groot scherm te kopen als je voornamelijk veel 4K HDR wilt gaan kijken. Op een 108" 16:9 scherm van 240 cm breedte vind ik het 4K HDR beeld nog heel overtuigend, maar ga je dit verder uitvergroten, dan verlies het HDR zijn schittering en worden lichtreflecties en lampjes steeds minder overtuigend. Je kunt dan wel standaard mijn Dynamic HDR High setting gebruiken, maar  ik vind niet dat je kwaliteit moet gaan opofferen voor nog meer uitvergroting. Houdt er ook rekening mee dat de lamp steeds minder helder wordt naarmate de uren verstrijken. Misschien komt het omdat we tot voor kort veel HDR films standaard met de JVC N-serie bekeken en die geeft gewoon meer licht tijdens 4K films met HDR en daar wen je natuurlijk aan. Als we overschakelen op de Sony VPL-VW590ES dan ziet het Dynamic HDR er opeens minder helder uit. Terwijl dit op een kleiner formaat scherm toch echt schitterend is.

Omdat de VW590ES van Sony tijdens Dynamic HDR de Auto Iris flink in gebruik heeft, benadert deze het zwart van de JVC N-serie behoorlijk goed, maar dan zijn de details alleen niet zo helder als hoe JVC het op dat moment laat zien. Dat komt omdat JVC native zulk een diep zwart heeft dat deze zijn Iris veel minder nodig heeft. Deze details zijn er op de VW590ES wel degelijk, maar je begrijpt dat je genoeg licht nodig hebt om die details uit te laten komen, dus nog een reden om bij UHD projectie niet te groot te gaan met je scherm.

Gebruik wel een scherm welke 100" vrij is van structuur, zodat er geen structuur is dat rommelt met de kleine pixels zoals het welbekende moiré effect. Het liefst wel ook een diffuus scherm voor een brede kijkhoek, want je wilt geen glimmend zeil met hotspotting of een donkere overzijde als je aan één kant van het scherm zit. Het liefst ook een scherm dat geen blauwe, groene of rode afwijking heeft. Een paar jaar terug was Joe Kane (een bekende video goeroe) met Da-Lite bezig om zulk materiaal te ontwikkelen, omdat al het projectiedoek toen de tekortkomingen van oudere projectors moesten compenseren. Dit materiaal werd het JKP Affinity, maar is omgedoopt naar HD Progressive , waarvan je de review hier kunt lezen:  Review van Projecta's (door Da-Lite met Joe Kane ontwikkelde) HD-Progressive.
Ga ook niet voor een hoge Gain waarde om het licht op te peppen, iets wat wel eens als suggestie wordt gegeven, want HDR staat niet voor veel licht, maar voor een hoger dynamisch bereik en daar hoort diepzwart met meer details ook bij. De impact van HDR stort juist in als je het diepe zwart lichter maakt richting grijs met zo'n hogere gain, inclusief de irritante hotspot effecten die dat met zich meebrengt.

Uit de doos metingen

Hoe presteert deze projector als je hem uit de doos haalt? Als je naar de Pre-Calibration (voormeting) kijkt dan kun je duidelijk zien dat er behoorlijke afwijkingen zijn.
In de witbalans kun je zien dat de kleuren behoorlijk uiteen lopen, maar dit is bijna altijd wel. Het zorgt voor een wat digitaal en smoezelig aanzicht qua kleur, maar is met een kalibratie op de grijswaarden altijd wel weer mooi te krijgen.

Soms heb ik wel eens dat een projector vanuit de doos een Gamut Luminance heeft dat nog onder de DeltaE 5 blijft, wat zelfs dan nog niet genoeg is, want met het oog zie je de kleurafwijkingen al vanaf DeltaE 3 en het oog is vooral gevoelig voor luminantie.
Wel, bij deze projector zit zowel Rood, Blauw alsook Magenta zelfs boven de DeltaE 10.

In de CIE Diagram kun je ook zien dat de kleuren alle kanten op gaan. De Primaire kleuren staan te ruim en zijn dus overgesatureerd voor een goede REC709 weergave voor al je SDR materiaal en de Secundaire kleuren staan ook niet op hun plek, waarbij Magenta echt te ver naar Blauw neigt.

De Gamma op deze Sony projector ligt al wel behoorlijk goed bij de 2.4 Gamma Curve, vooral in de donkere partijen. Waarschijnlijk heeft Sony ervoor gekozen om meer diepte te creëren als je deze projector zo vanuit de doos aanzet voor gebruik en dat is wel gelukt.

* Wat Mediasluis zoal doet tijdens een ISF-kalibratie, kun je HIER lezen.
Laten we maar eens zien in hoeverre we deze projector kunnen kalibreren naar Hollywood standaard.

Na ISF-kalibratie metingen

Het ISF-kalibreren op de Sony gaat altijd erg fijn. Ga je bij een Sony projector van Chroma naar Luma en terug, dan blijft dit alles gelukkig netjes op zijn plek staan, wat een hoop tijd scheelt t.o.v. sommige andere merken waarbij je al die metingen in de White Balance en CMS een aantal keren mag doen, voordat je daartussen een balans hebt bereikt. Maar goed,... daar merk je uiteindelijk als klant niets van, hooguit dat er wat meer op de lamp teller staat.

De Gamma is nu wat anders als dat we gewend zijn van Sony, maar dat heeft waarschijnlijk met het meer dynamische plaatje te maken.
- Wat mij al snel opvalt is dat deze Sony VPL-VW590ES in Gamma Preset 2.2 al een gemiddelde gamma curve van 2.35 geeft. Zet ik hem in Preset 2.4 dan ligt de gamma curve in de donkere partijen zelfs boven de 2.5 en dat is echt te hoog, want zo verlies je erg veel details in de schaduwen. Vandaar dat ik hem verders gekalibreerd heb in de 2.2 Preset met een gemiddelde gamma curve van 2.35 wat best netjes is. Je blijft zien dat deze projector een voorkeur heeft om de donkere partijen met een wat hogere gamma weer te geven. Nu is deze VW590 projector nieuw en zelf wisselen we hier thuis (net als 2 jaar terug) weer vaak tussen de JVC en de Sony, (omdat we ze beiden erg mooi vinden en elk zijn kwaliteiten heeft) waardoor er nog niet zo heel veel uren op de teller zit. Ik verwacht wel dat als deze projectors bij de eerstvolgende her-kalibraties terugkomen, nadat ze enige tijd zijn ingespeeld, dat de gamma in Preset 2.4 ook een mooie 2.4 curve zal gaan laten zien. Ja, deze projectors blijven natuurlijk naast Prime support Elite via Sony, ook qua ISF-service onder de zorg van Mediasluis met de gratis her-kalibraties, om zo optimaal te blijven presteren.

Wat de rest van de kalibratie betreft:
- Zoals je kunt zien is de witbalans gewoon weer zeer strak te krijgen wat een heel schoon transparant plaatje geeft op het scherm dat er zeker niet digitaal uitziet, maar juist heel mooi analoog overkomt.
- In de Gamut Luminance zie je dat de kleuren nu zelfs zeer netjes onder de DeltaE 1 liggen, dus dat duurt wel weer even voor je nieuwe afwijkingen gaat zien.
- Zoals je in de DeltaE 2000 kunt zien is de kalibratie voor zowel de grijswaarden van zwart naar wit alsook de kleuren zeer geslaagd naar hoe de targets waren ingesteld en zitten ook deze ver onder de DeltaE 3.
Het enige dat wel nog opvalt maar wat je in de praktijk niet gaat zien, is dat de Saturatie van Groen in de CIE Diagram niet helemaal toereikend is op deze betreffende projector, wat logischerwijs ook invloed heeft op de Saturatie van Cyaan, maar dat kan bij een volgende VW590 projector gewoon weer wel perfect zijn.
- Verder zie je in de CIE Diagram dat alle kleuren met Sony's CMS wel weer netjes op hun plek gezet konden worden, door de Tint, de Saturatie alsook de Luminantie voor elke kleur; Rood, Groen, Blauw, Cyaan, Magenta en Geel te balanceren.
Als je dit zo leest dan begrijp je natuurlijk wel dat je niet zomaar even op een ISF-kalibratie kunt wachten en zeker niet omdat dit naast 2K SDR bij Mediasluis ook nog wordt gedaan voor  3D en 4K HDR-BT2020 en dit alles nadat de projector een extra eindcheck heeft ondergaan en de panelen zijn uitgelijnd.

Laten we maar snel gaan kijken wat het uiteindelijke resultaat is.

Zwartniveau

Voor ik over de beeldprestaties ga vertellen, is het interessant om te weten dat Sony het dynamische bereik van het zwart  in het beeld aanzienlijk heeft vergroot. Het lijkt erop dat de voordelen van het verwerken van Dynamic HDR ook deels worden gebruikt bij het verwerken van SDR materiaal. Op veel momenten komt deze projector zelfs behoorlijk goed mee met de JVC projectors en dat wil wel wat zeggen. Bij de echte donkere scènes komt JVC wel duidelijk verder in het weergeven zwart, maar het totale plaatje is op deze Sony VW590 projector meestal gewoon spectaculair diep. De beleving heeft in ieder geval zichtbaar een upgrade gekregen.

Beeldprestatie 2K SDR

Als je de vorige REVIEW leest dan heb je al een behoorlijk goed beeld van hoe de Sony presteert tov andere projectors. Sony heeft misschien niet het allerdiepste zwart, of is misschien niet de meest heldere projector, maar wat deze absoluut wel heeft is dat het beeld staat als een huis. Overigens is het zwart wel degelijk ontzettend overtuigend en in de lichtere scènes soms zelfs dieper dan dat de JVC projectors dit laten zien. Tegelijkertijd laat deze Sony tezamen met dat diepe zwart het licht van het scherm afspatten, iets dat JVC nu bij de N-serie wel flink heeft verbeterd, maar dit toch niet in die mate kan doen zoals deze Sony dat doet en dat dynamisch bereik is nu op deze Sony VPL-VW590ES nog groter geworden. Ik heb het hier over het dynamische effect van licht en niet de algehele helderheid van het beeld, want die is op de JVC N-serie toch net wat groter, waarvan ik HIER meerdere reviews heb geschreven.

Sony's SXRD panelen hadden al een zeer transparante weergave, maar nu is het beeld op het scherm echt wel ongelooflijk schoon, in de zin dat er echt geen ruis te ontdekken valt. Dit versterkt het gevoel dat je uit een raam kijkt alleen nog maar meer. Zeker ook omdat alles er met de Digital Focus Optimizer vanuit het midden van het beeld tot in de hoeken scherp is.

Ook tijdens bewegingen ziet alles er zo rustig uit als in het echte leven. Ik zeg dit omdat een film in de bioscoop zo niet overkomt met die 24 beelden per seconde waarin er meestal gefilmd wordt. Wanneer een Frame Interpolatie veel ghosting veroorzaakt kan dit juist als een probleem worden gezien, maar met de beeldverwerking van de VW590ES van Sony, heeft alles een rust dat ongekend is en haalt echt niets van wat eventueel zou kunnen storen je nu nog uit een film. De Motionflow was bij Sony al ontzettend goed, maar doet dit met de X1 Chip stabieler dan ooit.

Beeldprestatie 3D

Het 3D was altijd al ontzettend goed op de Sony projectors, mede omdat ze ook perfect in REC709 te kalibreren zijn, maar ook omdat het 3D geupscaled wordt naar 4K, want die functie blijft op de Sony gewoon werkzaam. En ja natuurlijk,...  al de voordelen die de X1 chip brengt bij de weergave van 2K SDR in 2D, zoals de schoonheid, rust en diepte waarmee het beeld wordt weergegeven, met een scherpte vanuit het midden tot in de hoeken, vind je uiteraard ook weer terug tijdens het kijken naar 3D. Ook verloopt de verwerking van het 3D zelf logischerwijs ook weer net wat rustiger. Jazeker, Mediasluis doet de ISF-kalibratie standaard ook voor 3D en dat zit gewoon in de prijs, want zeg nou zelf,...  geheel onbelangrijk is dit niet. - Ik fotografeer zelfs in 3D.

De RF 3D Transmitter zit gelukkig nog steeds ingebouwd en ook blijft de New Xpand X105 Lite RF 3D bril de meest interessante combinatie, zoals je in de review HIER kunt lezen.

Beeldprestatie 4K Dynamic HDR

Eindelijk kunnen we echt van het complete UHD genieten op een Sony projector met de kwaliteit waar deze altijd voor staat. Het kijken naar 4K moet ook gewoon net zo mooi kunnen werken, als dat de Sony het 2K SDR verwerkt, maar dan met een nog mooier resultaat; van een 4x voudige resolutie, een grotere diepte in kleur en meer dynamiek qua licht effecten en met meer detaillering in de schaduwen.  Voorheen deden we dat wel al, maar was het vanwege de High Dynamic Range van UHD toch altijd behelpen met een aangepaste kalibratie na het laden van een eigen Gamma Curve om zo toch alles uit het HDR proberen te halen. Meestal ook in combinatie met een Panasonic UB-424/824/450/9004 om deze de Tone Mapping te laten doen voor de hoeveelheid NITS bij HDR welke de projector zelf niet kon verwerken. Dan zag het er wel mooi uit, maar nadat JVC met Frame Adaptive HDR kwam, waren we verwend en wilden we het niet met minder doen. Ook was die Panny combinatie voor Tone Mapping niet mogelijk als je alleen maar films streamt met een Media Player.

Dit is nu gelukkig allemaal verleden tijd, want de Sony VPL-VW590ES verwerkt het HDR nu gewoon zelf. Ik heb het wel nog vergeleken met een kalibratie zonder Dynamic HDR en de Panny, maar Sony's Dynamic HDR doet het echt overtuigend mooier. Waar je het NITS probleem bv. goed kon zien was met de scène in Aquaman, wanneer hij geboeid is in Atlantis. Daar is alles wit en zo overbelicht dat de projector voorheen veelal alles gewoon wit vertoonde, zonder alle details. Nu ziet dit er heel overtuigend uit en zie je vrijwel alle details. Misschien niet zo goed als dat JVC dit doet met zijn Frame Adaptive HDR, maar licht fonkelt wel echt meer als licht. Het is gewoon heel leuk om al je films opnieuw te bekijken, omdat je het eigenlijk in een nieuwe bioscoop theater en met als zijnde een nieuwe release ervaart.

Dynamic HDR is ook een perfecte benaming voor Sony's HDR oplossing, want dynamic is een beetje Sony's handelsmerk aan het worden, iets wat je bij een Sony projector altijd al hebt terug gezien in het SDR materiaal en nu dus ook in de UHD verwerking. Daar onderscheid Sony zich dus nog steeds wat mee ten opzichte van JVC, want dat verschil in zwart en licht is ook nu weer goed aanwezig. Wel blijft JVC's Frame Adaptive HDR de Tone Mapping nog steeds wat beter doen, waardoor alle details tijdens HDR op de JVC N-serie altijd goed zichtbaar blijven, terwijl dit op de Sony soms net wat minder is, maar dan wel wat dynamischer. Ook kun je met deze Sony het UHD niet zo groot projecteren als met de JVC N-serie. Dus kijken wij een film op ons 120" Scope scherm, dan zet ik automatisch wel de JVC N7B aan, maar kijken we op ons 104" 16:9 scherm wordt het hier een hele discussie hahaha. - Zo zijn keuzes niet altijd een zegen.
In donkere scènes komt het native-zwart misschien niet zo diep als bij de JVC projectors, maar het licht dat tegelijkertijd naast het zwart op het scherm geprojecteerd wordt, spat er wel gewoon vanaf. Dit is erg mooi om te zien en best verslavend ook. Je wilt gewoon al je films opnieuw gaan bekijken, om te zien hoe dat er nu uitziet. Maar niet alleen het HDR is nu op deze VW590ES van Sony beter geworden.

Naast de toch al zeer open beleving van Sony's SXRD panelen met een enorme native 4K resolutie van 4096x2160 met 8.8 miljoen pixels, geeft nu ook de extra scherpte van de Digital Focus Optimizer een prachtig detailweergave over het hele scherm heen. Naast die zeer overtuigende scherpte is het beeld ongelooflijk schoon en de enige korrel die je eventueel nog ziet is welke op de film zelf staat, omdat deze zo gemasterd is. De Ultimate/X1™ Videoprocessor komt hier goed van pas. Ook de rust die deze het UHD meegeeft is erg welkom, omdat de Motionflow nu ook tijdens 4K nog beter zijn werk kan doen. Het verwerken van 4K/60P gaat zeer goed, maar Sony is wel ook bezig om beide HDMI ingangen gecombineerd te kunnen gebruiken voor HDMI 2.1, door de kabel te splitsen en zo die informatie te kunnen verwerken op deze projector. We gaan het vol interesse volgen.

Garantie met PrimeSupport Elite

Ook hier heeft Sony een mooie wijziging aangebracht. Normaal kreeg een pro-sumer projector van Sony in deze klasse standaard 3 jaar PrimeSupport Pro als garantie pakket en dat is ook nu nog steeds zo. Als er binnen een week iets gebeurt met je projector, dan komen ze deze bij je thuis omruilen voor een nieuwe, maar ook daarna komt Sony in die 3 jaar de projector thuis bij je ophalen voor reparatie en weer bij je thuis afleveren. Geweldig natuurlijk, maar nu gaat dit zelfs nog verder,...  Als je de Sony VPL-VW590ES of zijn grotere broer Sony VPL-VW790ES met Laser Engine binnen twee maanden registreert, dan wordt je garantie opgewaardeerd naar 3 jaar PrimeSupport Elite.

Dat houdt in; dat Sony nog steeds je projector thuis komt ophalen voor reparatie en ook weer bij je komt terugbrengen maar,... dat je voor die tussentijdse periode gratis ook nog hun VW590ES leenprojector mag gebruiken, dus hoef je in die reparatietijd niet zonder te zitten. Er zijn voor al deze Native 4K projectors van Sony ook nog verschillende Extensions (garantie uitbreidingen) te koop om je garantieperiode te verlengen. kijk voor meer informatie hier bij: Sony PrimeSupport Elite en Extensions

Sony VPL-VW590ES vs Sony VPL-VW290ES

* Update 26-April     Eindelijk komt Sony nu dan ook met het kleinere broertje van de VW590ES aan en wel de Sony VPL-VW290ES, ook in het zwart en wit leverbaar (Zie foto 1 en 2). Deze is een stuk lager geprijsd, maar doet vrijwel alles wat zijn grotere broer kan geven. Deze vervangt mettertijd de VW270, welke nog net onder de magische grens van €5000 zat. Het lukt Sony nu niet meer om dit met de VPL-VW290ES te doen, waardoor deze binnenkomt met een adviesprijs van €5499. Maar je krijgt er bij de VW290ES wel veel extra voor terug, waardoor de vorige VW270 echt niet meer interessant is.

Wat is er nu beter geworden ten opzichte van zijn voorganger de VW270?
- Net als zijn grote broer de Sony VPL-VW590ES maakt nu ook deze Sony VPL-VW290ES gebruik van de nieuwe X1 Chip, wat het beeld ongelooflijk schoon en vloeiend maakt, zoals beschreven in de review hierboven.
- Tevens heeft de VW290ES nu Dynamic HDR en dat is echt een verademing bij het kijken naar UHD materiaal, wat nu heel volwaardig overkomt.
- Ook heeft de VW290ES nu de Digital Focus Optimizer functie wat een extra scherpte geeft over het gehele beeldoppervlak, met zeer veel detail. Dit zijn dingen waarmee de Sony VPL-VW290ES echt een enorme upgrade is t.o.v. zijn voorganger de VW270 en waarmee deze zichtbaar veel beter presteert.

Wat is er nu anders aan de Sony VPL-VW290ES tegenover zijn grotere broer de Sony VPL-VW590ES?
De VW290ES mist natuurlijk wel enkele cruciale elementen waarmee zijn broer er echt bij uitspringt.
- Als eerste moet je er rekening mee houden dat je met de VW290ES minder groot kunt gaan qua schermformaat, zeker bij het kijken naar 3D en 4K HDR materiaal. De VW290ES heeft namelijk een 225 Watt lamp t.o.v. de 280 Watt lamp van zijn broer. In de High Lamp Modes zie je dat extra licht duidelijk terug als voordeel. Die 55 Watt lijkt misschien niet zo heel erg veel, maar op een zelfde formaat scherm ziet; zonlicht, spiegelende reflecties en lampjes bij 4K met HDR er met de VW590ES overtuigender uit en komt alles net wat meer tot leven dan met de VW290ES.
- Wat je op de VW290ES tijdens 2K SDR en HDR ook mist is het diepere zwart en dat extra beetje dynamiek van de Iris. De VW290ES komt namelijk niet zo diep met zijn zwart zoals zijn broer de VW590ES dit doet, omdat de VW290ES het Auto Iris Systeem mist en daardoor het beeld niet kan verdiepen tijdens donkere scènes. Maar ook tijdens lichtere beelden zie je vaak het voordeel van zo'n Iris wel, omdat deze ook fijne lijntjes dieper aantrekt, waardoor deze net wat beter zichtbaar worden en dit het beeld wat scherper lijkt te maken.
- Beide projectors hebben een elektrische lens bediening, voor Focus, Zoom en Lens Shift. Maar deze instellingen zijn op de VW290ES niet weg te schrijven in het geheugen, zoals op de VW590. Vooral bij een Scope scherm is dat erg handig om via je afstandsbediening de verschillende formaten aan Beeldratio te kunnen oproepen vanuit het geheugen. Op de VW590ES gaat dit erg makkelijk en past het beeld zich automatisch aan, wat er tevens heel luxe uitziet. Op de VW290ES zul je dit dus steeds moeten verstellen, of kun je beter gewoon een 16:9 formaat scherm kiezen.

Aan de andere kant,... als het alleen de Lens Shift betreft, omdat je bv. een Scopeformaat film op je 16:9 formaat scherm omlaag wilt laten zakken tot de onderrand, zodat het beeld op 3 plaatsen omkadert is, je het beeld lekker op je schoot hebt en het visueel wat groter overkomt, dan kun je dit heel makkelijk met de Lens Shift knop op je AB meteen doen en na de film weer terug shiften. Alleen hiervoor heb je niet perse een Lens Memory nodig.

Dus, als je wat minder te besteden hebt, je niet perse zo heel erg groot hoeft te projecteren (tot ca. 104") en ook niet perfect kunt verduisteren, dan is de Sony VPL-VW290ES misschien juist precies wat je hebben wilt.

Zo is de Sony VPL-VW290ES een waardevolle aanvulling op de serie Native 4K Dynamic HDR SXRD projectors van Sony.

Sony VPL-VW790ES Laser projector vs Sony VPL-VW590ES

* Update 16-Juni     Het is toch wel handig om hier ook even de Laser versie van deze projector toe te voegen in deze review. Laser is een magisch woord voor sommigen en natuurlijk heeft dit voordelen t.o.v. een lamp based projector. De Sony VPL-VW790ES is een projector die advies €11.999 kost, al is het wel handig om even de actuele prijs bij Mediasluis te checken, welke inclusief de ISF-kalibratie service is. Het voordeel van de Laser lichtbron is dat wanneer de panelen niet meer verlopen, de lichtbron zelf maar heel zelden hoeft worden bijgesteld met een witbalans correctie. Hierdoor hoeft de gratis her-kalibratie service van Mediasluis wat minder frequent te gebeuren en is deze over een groter aantal uren verspreid.

Heb je een groot scherm, dan geeft deze VW790ES projector op 50% van de helderheid al een veel grotere lichtopbrengst dan de VW590ES in Eco en dat met dezelfde geluidsproductie van de ventilator. Vanwege het langzame verloop van de lichtbron hoeft de laser projector niet perse in een lagere stand gebruikt te worden, maar gezien dat 3D en HDR best wel wat licht wegneemt en de hoogste lichtstand dit mooi kan compenseren, zou ik aanraden  de rest van het materiaal op hooguit 60% te bekijken. Je raakt namelijk snel gewend aan veel licht en je ogen compenseren dit gewoon. Op deze manier is het niet meteen schrikken als je van 2D of 2K SDR naar 3D of 4K HDR gaat.
Bij de Sony VPL-VW790ES laser projector heb je geen vaste Eco mode zoals bij de VW590ES en VW290ES, dus kun je zelf bepalen hoe helder je de lage stand wilt hebben. Deze kalibreer je wel hierin, want ga je dit veranderen dan verandert de witbalans ook.

Met de lamp op Eco en de VW790ES op 50% of lager geeft de laserprojector duidelijk meer licht. Maar wat opvalt is dat de VW590ES in de hogere lichtstand weer duidelijk meer licht geeft dan de VW790ES laser versie en dat had ik zeker niet verwacht. Na ISF-kalibratie op 100% helderheid meet ik 1273 Ansi Lumen op de VW790ES met de teller van dit testmodel op 89 uur.
Dus het 3D en 4K met HDR is wel wat sprankelender op de Sony VPL-VW590ES. 

Wat mij ook opvalt bij deze één op één vergelijk is dat het beeld van de Sony VPL-VW590ES er net wat dieper en transparanter uitziet dan dat van de VW790ES. De VW590ES geeft bv. het zwart van een sterrenhemel net wat dieper weer terwijl de sterren er wat meer sprankelijk vanaf spatten dan bij de VW790ES laser projector. Dit zie je tijdens SDR materiaal in Eco, maar ook tijdens het kijken naar 4K HDR materiaal in High.

Het voordeel van de Sony VPL-VW790ES laser versie is dus dat de laser lichtbron heel lang zijn helderheid behoudt en je niet hoeft na te denken over het gebruik en of je een nieuwe lamp moet kopen, maar maakt dit niet te mooi voor jezelf. Voor Musea en scholen is het duidelijk, maar voor een consument die af en toe een film kijkt,...
De VW590ES heeft het nadeel dat je op een gegeven moment wel een nieuwe lamp wilt hebben, tenzij je van de centen bent en echt de volledige 6000 uren wilt uitbranden om €350 uit te sparen) Zelf koop ik liever elke 2 jaar na ca. 2000 uur weer een nieuwe lamp, om zo weer naar een nieuwe projector te kunnen kijken. Het voordeel bij de VW590ES is dan wel weer dat je steeds momenten hebt dat deze in 3D en HDR helderder is dan de VW790ES en na een aantal jaren zal ook de laserbron minder licht gaan geven en blijft een nieuwe lamp uiteindelijk langer helderder. Voor de meerprijs van deze Laser uitvoering kun je 14 lampen kopen.

Voor gamers is het misschien nog interessant om te weten dat de Lag Time gewoon hetzelfde blijft op de Sony VPL-VW790ES, want ik meet 127,8 Ms met de volle videoverwerking en 32,4 Ms in Low Latency Mode voor gaming.

Houdt er rekening mee dat de VW790ES (foto 3 boven aanzicht) wel een stukje groter en zwaarder dan de VW590ES (foto 4 boven aanzicht). De Sony VPL-VW790ES is ook wat breder gevormd dan diep met 560B x 223H x 496D mm en weegt maar liefst 20 kg t.o.v. de Sony VPL-VW590ES welke 496B x 205H x 464D mm  is en maar 14 kg weegt. Niet dat je voor een verrassing komt te staan als je een oudere VW lampbased model gaat vervangen met deze laser variant.

Conclusie

Sony maakt geweldige LCoS projectors in Native 4K met een zeer dynamisch plaatje op het witte doek, iets wat we van Sony wel gewend zijn, maar wat ze steeds weer weten te verbeteren. Waar Sony ook door opvalt is de vloeiende beeldverwerking waarmee ze elk ander merk het nakijken bij geven. Nu is UHD heel belangrijk geworden en vorig jaar kwam JVC met zijn Frame Adaptive HDR, met zojuist nog een update, waardoor Sony bij wat het volledige UHD pakket betreft niet meer kon meekomen.

Met gepaste trots slaat Sony terug met Dynamic HDR, wat vanuit de doos nog wat werkt vereist, maar na een ISF-kalibratie er echt prachtig uitziet. Met de bovengenoemde kwaliteiten van Sony, welke nu met de Ultimate/X1™ Chip nog verder zijn ontwikkeld, gaan ze met de Sony VPL-VW590ES de titanenstrijd aan met JVC, in het weergeven van het complete UHD pakket.

De Sony VPL-VW590ES is een geweldige projector met een zeer schoon en dynamisch plaatje dat echt opvalt. Het beeld is nu met behulp van de X1 beeldverwerking ongelooflijk schoon en wordt volledig vrij van ruis op het scherm geprojecteerd. En de totale rust,...  de rust tijdens bewegend beeld is ongekend. Het zwart is prachtig diep en zorgt voor een spetterend contrast in combinatie met de intensiteit van het licht dat op hetzelfde moment van het scherm afspat. Dit alles met een overtuigende scherpte in het beeld dat met de Digital Focus Optimizer vanuit het midden tot in de hoeken reikt.
Hou je het scherm tot aan een redelijk formaat, dan heb je voor elk soort beeldmateriaal een zeer indrukwekkend plaatje om echt heel blij van te worden.

Houdt er overigens rekening mee dat deze 4K projector tijdens 4K HDR BT2020 projectie ook daadwerkelijk 4x zoveel informatie verwerkt, dus als je van een 2K setup komt en je gaat upgraden, zal je oudere HDMI kabel waarschijnlijk niet meer werken, vooral als de afstand die deze moet overbruggen te lang is. Of je hebt nu al hele dure vergulde High Speed HDMI kabels liggen, maar dan nog is het vaak een situatie van uitproberen en geluk hebben. Blijkt het inderdaad niet te werken, dan heeft Mediasluis altijd nog deze Optische 4K HDMI kabels welke zelfs tot 100 meter nog werken. Ik dacht toentertijd bij mezelf,... "Als ik ze toch mag testen, dan meteen maar de 100 meter" en met succes.

Wat het aansluiten van al je apparatuur op je TV en projector betreft,...
Als je naast het prachtige 4K Ultra HD beeld van deze projector ook meteen een overtuigend geluid wilt hebben, dan beschikken de AV Versterkers van Denon en Marantz meteen ook over een 8K HDMI 2.1 board met HDCP 2.3, welke een ingebouwde HDMI Switcher hebben van 8x HDMI-In en 3x HDMI-Uit. Deze monolitisch opgebouwde High End AV Versterkers met Dolby Atmos besturen volautomatisch elke aangesloten bron in de hoogste kwaliteit naar je TV en Projector. Heb je al een High-End versterker en wil je die liever niet upgraden, maar mis je wel wat HDMI ingangen, dan heeft JVC zelfs nog deze EXOFIELD als aanvullende oplossing met 3x HDMI In, waarmee je alsnog Dolby Atmos kunt beleven.

Vanwege Covid-19 zijn velen nu een bioscoop aan het bouwen thuis, weggewerkt in de huiskamer of in een andere ruimte die over is, dus het is eigenlijk maar goed dat er nu meer keuze is voor je serieuze UHD bioscoopervaring thuis.

Mediasluis heeft de Sony VPL-VW590ES  standaard in demo staan om te vergelijken met de VW290ES, naast de JVC N-serie en Epson projectors, dus maak gerust een afspraak.