Review: Sony VPL-XW5000ES Native 4K Laserprojector 18/07/22

Uiterlijk

M'n moeder heeft me altijd geleerd,... "Je mag anderen niet op het uiterlijk beoordelen, want het gaat om de binnenkant". Zeg nou zelf,... wat de één knap vindt trekt de ander niet aan. Sony komt hier met een compleet nieuw model en qua uitstraling zet deze zich echt wel weer apart van de rest. Zo staat deze hier naast de naar mijn mening zeer mooie Epson EH-LS12000B en boven de JVC DLA-NP5W en JVC DLA-NZ8B en valt hij meteen goed op. Voorheen was ik enorm gecharmeerd van de HW-serie 2K projectors qua model en had Sony zoiets van mij in een wat groter jasje mogen gebruiken voor de nieuwe serie, maar goed. De Sony VPL-XW5000ES heeft nu alleen een schuine afwerking van achteren met aan de bovenkant wel ook een puntdak naar boven, maar is aan de voorkant geheel vlak met verticale ribbels waardoor vooral in de zwarte editie beide roosters zich haast niet meer onderscheiden van het vooraanzicht. Het heeft misschien ook wel wat en wie weet is Sony zijn tijd juist weer ver vooruit met dit design, want al hou ik zelf bijvoorbeeld juist erg van auto's met intrigerende rondingen,... tegenwoordig zie je dat zelfs al bij de meest goedkope wagens. En zeg nou zelf,... hoe graag zouden we eigenlijk niet willen rondrijden in een DeLorean DMC-12 en daar is niks ronds aan te zien.

Die hoekige achterkant is trouwens best praktisch, want bij Sony zitten de aansluitingen aan de zijkant en heb je dus de neiging om de projector in je kast naar achteren te blijven schuiven, met het risico dat je de ingeschatte ruimte voor koeling te krap laat. Nu heb je door het hoekige middengedeelte automatisch wat ruimte over aan de linker en rechter achterzijde om uit te ademen. Erg slim dus.

Wel voelt de projector eigenlijk wat licht aan t.o.v. wat je ziet en lijkt volgens je gevoel wat ongebruikte ruimte te hebben. Hij komt niet zo massief over als de Epson  LS-Serie die ook wel vrij licht is, maar daarbij wat kleiner is en mooi afgerond is, waardoor deze aanvoelt alsof elk stukje ruimte gevuld is met elektronica. De Sony XW5000 is ook niet zo zwaar en massief als de JVC. Waarschijnlijk helpt dit wel om de XW5000 van binnen lekker koel te hooden.

Sony's Ultra-Pure Laser als lichtbron

Deze vrij betaalbare XW5000 Native 4K SXRD projector maakt gebruik van Sony's Ultra-Pure Laser als lichtbron en geeft volgens Sony maar liefst 2000 Ansi Lumen en zoals je straks bij het gedeelte van Helderheid in Ansi Lumen gaat zien, zit Sony daar ook helemaal niet naast. Deze Laser Diode heeft een levensduur van 20.000 branduren, waarbij deze waarschijnlijk wel de eerste 10000 uur zijn enorme helderheid blijft behouden.

Het beeld is met een Laser als lichtbron veel rustiger om naar te kijken, vooral als je in de Low stand wil kijken blijft dit gewoon stabiel en hoef je de projector niet af en toe op High te zetten omdat de lamp begint te flikkeren (een kwaal die we bij de UHP lampen nog wel eens tegenkwamen), dit omdat zo'n lamp eigenlijk niet gemaakt is om te dimmen. Ook is de kleurverloop van Laser zeer langzaam t.o.v. een lamp en wordt de projector veel minder heet, waardoor tevens de SXRD panelen veel trager verlopen qua kleurdiepte en contrast, iets wat bij elk merk panelen gebruikelijk is. Ook is die veel lagere temperatuur van de projector echt voelbaar minder warm in je bioscoopruimte, wat zeker zeer prettig is in de zomer. Al deze factoren zorgen er tevens voor dat je minder snel je projector hoeft te laten her-kalibreren, een service die bij Mediasluis weliswaar gratis is, maar aangezien dit minder snel nodig is blijft het wel een pluspunt. Daarom zijn bij Mediasluis de uren van her-kalibraties op een laserprojector ook wat anders t.o.v. een lampprojector en laat je deze projector her-kalibreren op de 500, 1500, 5000 en 10000 laseruren, of wanneer je vindt dat het nodig is.

Lens Kwaliteit - Focus, Zoom en Lens Shift

Dit was echt een verassing om zelf te zien. Ik was namelijk even bang dat het een maar net iets betere lens zou worden als de manual lens uit de 2K projectors, maar dit is zeker niet het geval. Hoewel deze lens handmatig bedient moet worden voor het focussen, in- en uitzoomen en Shiften, geeft deze lens een ongelooflijk scherp en gedetailleerd beeld op het scherm. Het scherp stellen gaat ook lekker stug met de voorste ring om de lens, zodat je niet voorbij het punt van absolute scherpte vliegt en dat punt is ook goed zichtbaar.

Ook het in- en uitzoomen via de 1.6x Zoomlens gaat heel goed met de achterste ring van de lens en gelukkig werkt ook deze niet te soepel. Je kunt hiermee het beeld  uitvergroten met een vergrotingsratio van 1.38:1 tot 2.21:1 wat inhoudt dat je een 108" scherm van 135x240cm kunt vullen vanaf 331.2 cm tot 530.4 cm vanaf de lens tot op het schermdoek gemeten.

Deze projector heeft ook een handmatige Lens Shift van Vertikaal +/- 71 %, Horizontaal +/- 25 % welke je aan de bovenkant met 2 afzonderlijke wieltjes kunt bedienen als je het afdekklepje even aan de kant zet. Dit afstellen gaat heel nauwkeurig en schiet gelukkig niet steeds door een punt heen zoals bij de HW-Serie toentertijd.

Ik ben nu net als velen best verwend met de elektronische lensbediening, maar eigenlijk is deze XW5000 gewoon uitgerust met de nodige luxe aan afstel mogelijkheden voor de lens, zodat er geen Keystone nodig is en het plaatsen zeer netjes kan worden gerealiseerd. De lens vereist dan wel een volledig handmatige bediening,... maar eenmaal afgesteld houdt deze lens zijn positie wel heel goed vast en dat scheelt weer frustratie. Dit doet hij beter nog dan bij de vorige VW-serie waar het beeld na verloop van tijd verticaal wat verplaatste, al kon je dat via je afstandsbediening vrij snel weer corrigeren. Het gemis van de elektronische lensbediening geeft je nu alleen niet meer de mogelijkheid om snel het beeld aan te passen, of die posities vanuit het geheugen terug te roepen. Daarom is deze projector beter geschikt voor een vaste opstelling met een 16:9 scherm.

Digital Focus Optimizer

Ook deze Sony XW5000 heeft de Digital Focus Optimizer meegekregen, waarbij de scherpte tot in de hoeken gegarandeerd zijn. Hoe goed een projector ook is en al is de lens van deze projector ontzettend mooi,... er zit natuurlijk geen lens in van €1500. Dus het eventuele scherpte verlies in de uiterste hoeken, worden met deze functie mooi gecompenseerd, waardoor alles vanuit het midden tot in de hoeken haar scherp wordt weergegeven. Bij het Uit- en Aan zetten van deze D. Foc. Opt. functie zie je echt de meerwaarde hiervan.

Lensafdekking

De lensafdekking is echt raar gedaan. Dit gaat via een zeer fragiel dekseltje, dat er nog erg moeilijk op en af gaat ook, omdat de grijpertjes zich goed vastklemmen. Zet je deze over je lens en klikt hij vast, dan is de kans groot dat je het beeld weer opnieuw netjes op je scherm zult moeten afstellen, al is het maar de focus die opnieuw moet worden bijgesteld. Ik raad dus aan om bij de fotohandel een blaaskwastje te halen dat vaak in een schoonmaaksetje zit, om daarmee maandelijks gewoon even het stof van je lens te blazen. Dat is zeker handig als de projector aan het plafond hangt. Het afdekklepje kun je dan in de doos bewaren voor als je de projector gaat vervoeren om ergens een bioscoopavondje te geven, of wanneer je de projector naar Mediasluis brengt voor her-kalibratie.

Afstandsbediening

De afstandsbediening van de Sony XW-Serie is niet veel anders als dat we gewend zijn, al mist deze nu de 3 plus en min knoppen boven de cursor voor de elektronische Focus, Zoom en Lens Shift functies. Het grappige is dat ze wel de 3D knop erop hebben laten zitten, terwijl -(Spoiler)- de XW5000 geen 3D mogelijkheid heeft.

Ik vind de Sony AB altijd erg prettig met grote in het donker op gevoel vindbare knoppen en als dit je eerste Sony projector is, dan heeft deze linksboven nog een knop voor een goede zachtgele verlichting welke niet meteen ook je bioscoop verlicht.

Ik heb de rare gewoonte om mijn AB gewoon naar het scherm te richten en de Sony AB is sterk genoeg om zo je projector te kunnen bedienen.

Nog steeds heb je in het bovenste deel de 9 beeldmodi waar je uit kunt kiezen. Dan heeft deze AB een leeg gedeelte waar normaal de lensbediening zit. Dan kom je bij de cursor met daar omheen de Pattern knop links de Resetknop rechts en de Menuknop onder.  Daaronder nog wat functieknoppen welke je eigenlijk liever niet op een AB tegenkomt, omdat je die niet per ongeluk wil verstellen. Gewoon AB opvulling dus. Maar het is wel fijn dat je via je projector de AB op slot kunt zetten voor deze functies om geen ongewenste kleurafstellingen te doen bij het leunen op je AB, als deze per ongeluk te dicht naast je ligt of als je hondje erop gaat zitten of staan zoals mijn Shih-Tzu wel eens doet als ze tegen me aan wil liggen. Zo sappen we bv. geregeld van zender als we TV kijken, of zet ze hem uit.

Bedieningspaneel

Natuurlijk vind je de meest belangrijke functieknoppen ook op je projector zelf terug, voor als je even geen afstandsbediening bij de hand hebt. Deze vind je aan de linker zijkant als je voor de projector staat, kijkend naar de lens.

Bovenin vind je de Aan- en Uit knop met daaronder de Input om van HDMI te wisselen, dan de Menu knop met daaronder de cursor om door het menu te wandelen met onderin  de Pattern knop welke de naam Lens heeft, maar als je hierop drukt verschijnt er een lijnen patroon om de projector netjes in het scherm te kaderen bij het plaatsen.

Aansluitingen

Aan dezelfde zijkant links vind je onderin de aansluitingen. Die zitten bij de Sony projectors netjes aan de zijkant, zodat je de projector zo ver mogelijk naar achteren kunt zetten. In een kast is dat heel handig, maar voor plafond ophanging misschien niet altijd even mooi.

Kijken we naar de aansluitingen dan vind je van links naar rechts als je tegen de zijkant aankijkt zoals op de foto (of van achter naar voren als je ervoor staat):
Als eerste een RJ45 LAN aansluiting 10BASE-T/100BASE-TX met daarnaast de HDMI 1 en 2 ingangen met HDCP 2.3 ondersteuning in RGB/Y Pb/CbPr/Cr, gevolgd door een 12V Trigger via Mini jack met DC 12V Max.100 mA, daarnaast een Mini Jack voor IR In indien je een IR sensor vooraan bij het scherm zou willen hebben, met daarnaast een RS232 Remote D-sub 9-pin (male) en als laatste een USB Type A, DC 5 V, Max. 500 mA ingang voor eventuele firmware updates.

Geen HDMI 2.1

Hier schijnt nogal wat verwarring over te zijn. Misschien omdat de concurrentie nu wel allemaal een HDMI 2.1 videoboard gebruiken en zelfs Epson op zijn veel goedkopere Laserprojectors. Helaas hebben de nieuwe XW-Laserprojectors van Sony nog geen HDMI 2.1 ingangen en of videoverwerking. De standaard in nu wel nog steeds 4K UltraHD Blu-Ray met HDR10 in 60P en dat geeft deze XW5000 projector gewoon zeer goed weer. Voor de meesten is gamen in 60P al ruim voldoende. We merken dat veel games op de Sony PS5 Console ook nog geen gebruik maken van 4K in 120P, dus als dit nog geen rol speelt voor je, dan zou ik de absolute beeldkwaliteit bepalend laten zijn voor je keuze. De Epson LS-serie maakt tevens gebruik van eArc, iets wat bij een opstelling via een Sonos Soundbar met 1 HDMI poort welke dient voor zowel Ingang als Uitgang wel handig kan zijn, maar ook de JVC HDMI 2.1 projectors hebben deze functie niet. 

Ventilatie

De ventilatie wordt hier gerealiseerd via de roosters aan de voorkant en achterkant. Links voor ademt de projector in om de laser te koelen en gooit dit er links aan de achterkant uit. Ook rechts ademt hij in om de rest van de projector en zijn elektronica te koelen en gooit dit er aan de rechter achterkant weer uit. Linksachter wordt de projector dus iets warmer dan rechtsachter. Houdt hier dus rekening mee als je de projector in een kast wegwerkt. Geen zorgen als deze te dicht tegen het behang aan staat, want echt heet wordt de projector eigenlijk niet meer met de laser als lichtbron. Helemaal vlak kun je hem toch al niet plaatsen, omdat de projector achter in een punt loopt. Dat de projector minder heet wordt heeft natuurlijk ook voordelen in de koeling.

Lichtlekkage

Natuurlijk beseft Sony zeer goed dat deze projector gebruikt gaat worden in serieuze huisbioscopen, of bij mensen in de huiskamer die grote eisen stellen aan serieuze projectie. Daarom is het geen verassing dat deze projector geen lichtlekkage vertoont waarmee je storende oplichtende reflecties krijgt op wanden, muren of plafond.

Geluidsniveau

Deze Sony VPL-XW5000ES projector is weer lekker stil met zijn 24dB. Dat is niet zo gek, want hij hoeft de ventilatie ook niet meer zo hard te laten werken, omdat de projector nu eenmaal minder heet wordt met een laser als lichtbron t.o.v. de vorige lamp variant. Wel maakt de projector gebruik van een dynamische laser dim techniek en dat heeft soms invloed op het geluid dat hij maakt. De projector is daarom soms net wat stiller dan andere keren, omdat hij soms net iets warmer wordt en dat even wil wegwerken. Maar dit valt mij niet op, ook niet bij stille scenes, want ik zit meestal helemaal in de film.

Picture Modes

Zowel via je afstandsbediening of via het menu kun je naar 9 vooropgestelde Video Modes kijken. Op je AB vind je in de bovenste helft 9 knoppen met de afgekorte benamingen hiervan. Op volgorde zijn dit: Film 1, Film 2 en Reference, met daaronder: TV, Photo en Game, met daaronder weer: Bright Cinema, Bright TV en User.

De ISF-kalibraties van Mediasluis staan voornamelijk onder Film 1, omdat de projector er de voorkeur aangeeft om hier automatisch op te springen. Maar ook nog met een extra 2K SDR High Mode en voor 4K HDR krijg je zelfs nog 2 extra Modes mee met een aangepaste Nits weergave onder Film 2 en Reference, welke je maar sporadisch zult gebruiken, dit zodat je je alleen bezig hoeft te houden met de bovenste 3 knoppen.

Tutorial - Menustructuur en Functies

Voor wie mijn reviews al een tijdje leest weet dat dit meteen een korte tutorial is over hoe de projector werkt, dus veel plezier hiermee.

Op foto 1 zie je de 1e Tab van het menu bovenin. Daar vind je eerst de Reality Creation met de settings om de Resolutie, Noise Filtering en de Digital Focus Optimizer fine te tunen (foto 2). Gevolgd door het Cinema Black Pro menu om de Laser sterkte, Dynamic HDR Enhancer en Dynamic Laser Control in te stellen. Dan kom je bij de instellingen van Sony's FI genaamd Motion Flow, zie foto 3. Daaronder vind je de sliders voor Contrast, Brightness, Color en Tint en daarna kom je bij de witbalans genaamd Color Temp (foto 4) met de sliders voor RGB Gain en RGB Offset zie foto 5. Dan kom je bij de slider voor Sharpness, welke standaard net iets te hoog staat.
Onderin deze Tab vind je nog het menu voor de Expert Settings zie foto 6, met hierin de afstel mogelijkheden voor Noise Reduction, Smooth Gradation Gamma Correction, Color Correction waarin de ISF-dealer het CMS afstelt, waarvan je op foto 7 de Tint, Saturatie en Luminantie sliders ziet van slechts één van de 6 kleuren die moeten worden gedaan. Daaronder volgen nog de keuzes voor HDR, Color Space zoals Auto- ,REC709 of BT2020 en als laatste de functie Input Lag Reductie.

Dan gaan we naar Tab 2 zie foto 8, waar je de instellingen vind voor Aspect (beeldverhouding) en Blanking, voor als je bijvoorbeeld op een scope scherm gaat projecteren en je de boven- en onder kaders niet over de rand van je scherm wilt zien oplichten met beeldmateriaal. (Dit kan bij menu's wel problemen geven omdat je dan informatie mist.

Vervolgens gaan we weer een stap omlaag en komen we op het menu in Tab 3 op foto 9 en de belangrijkste functies die je hier instelt zijn de keuze voor de Taal van het menu. Op foto 10 zie je de 18 talen waaruit je kunt kiezen zoals Nederlands, al vind ik zelf Engels wel zo prettig op al mijn apparatuur. Ook kun je hier de positie van het menu van links onder naar het midden van je scherm verplaatsen, maar naar mijn mening staat deze links onder juist zeer goed en de submenu's verschijnen hoe dan ook links onder. Tevens vind je hier nog de mogelijkheid om je projector in High Altitude te zetten voor als je op 1,5 km hoogte woont en de lucht wat ijler is.

Verder omlaag in Tab 4 (foto 11) vind je de HDMI instellingen, maar nu tevens ook de Settingslock, om het Menu op slot te zetten, zodat je de projector niet per ongeluk versteld. De veelgebruikte keuzes blijven nog wel bereikbaar. Wie al een Sony projector had is gewend deze onder Tab 5 te vinden.

Gaan we naar Tab 5 (foto 12) dan vind je hier bovenin de Image Flip, voor als je met een doorzichtscherm werkt of wanneer je de projector ondersteboven aan het plafond gaat hangen. Gevolgt door een instelling voor een Anamorphic Lens, want dit is namelijk geen projector met Lens Memory. Dan kun je hier de 12V Trigger aan of uit zetten, de IR ontvanger op de projector voor achter of beiden aan zetten voor je afstandsbediening. Dan kom je bij de instellingen voor de Panel Alingment, maar hier ga ik apart nog op in, met onderin de settings voor je Netwerk via LAN.

Dan komen we uiteindelijk onderin op Tab 6, waar je tal van informatie terugvind over deze projector. Het projectortype, serienummer (welke ik hier even heb verwijdert), de resolutie en kleurdiepte van waar je nu naar kijkt, de laser uren die verstreken zijn, de firmware en hoe cool,... zelfs de temperatuur van de luchtstroom, voor als de projector te warm dreigt te worden, wat in de hitte van afgelopen zomer dus niet is gebeurt. Wel jammer dat deze dan weer niet de hoeveelheid Nits aangeeft uit de MetaData.

Panel Allignment

Er is altijd wel een beetje convergentie verschil als projectors gebruik maken van 3 panelen en ook deze Sony XW-Serie maakt gebruik van 3x SXRD panelen die over mekaar heen worden geprojecteerd. Dit is nooit 100% perfect, maar ook op deze projector kun je mocht het nodig zijn met de Panel Alignment het Rode en Blauwe paneel wat netter uitlijnen op het Groene paneel, door ze mooi over elkaar heen te plaatsen.

Via deze Panel Alignment heb je de mogelijkheid om dit met een 32ste van een pixel te corrigeren.
Hiernaast zie je op foto 4 hoe dat patroon eruit ziet als je dit gaat afstellen.
Misschien ie het helemaal niet nodig, want bij Mediasluis wordt dit nog voor de ISF-kalibratie netjes gedaan met de projector op het hart van het scherm, maar na vervoeren en of anders ophangen kan eventueel fijnafstellen nog winst geven aan de scherpte. Mocht je dit dus willen doen zal ik even uitleggen hoe je dit op deze Sony het beste kunt doen.

Om te beginnen ga je dit pas doen als de projector zijn uiteindelijke plek heeft gekregen en op het scherm is uitgelijnd.
Voor je begint, zorg er dan voor dat de projector al even Aan staat en de panelen warm zijn en de projector goed scherp staat.
Je vind de Panel Alignment onder de 5e Tab (Links) en dan bijna beneden, zie foto 1.

Bij de Panel Alignment kun je bovenin kiezen voor Shift en Zone, maar met Shift stel je gewoon het gehele Rode en Blauwe paneel af op het Groene paneel en dat moet voldoende zijn. Ben je niet tevreden en wil je hier wat extra tijd in steken, dan kun je de Panel Alignment eventueel wel ook nog per Zone doen.

Ik focus me hier even op de alignment via Shift.
- Kies Rood of Blauw (zie foto 2), afhankelijk welk paneel het meest afwijkt.
- Je kunt Rood en Blauw op Witte lijntjes afstellen (RGB), maar zelf vind ik het altijd fijner om dit op Cyaan (BG) of Yellow (RG) te doen (zie foto 3).
- Klik op Adjust en zet de panelen over elkaar heen.
- Doe dit nu ook bij de andere kleur.
- Bij een grote afstelling check je de andere kleur nog even na.

Tip: Focus het uitlijnen voornamelijk op het midden en als je speling hebt (als je met 2 tikjes geen verschil ziet),... pak dan het gemiddelde tussen helemaal inks/rechts en of boven/beneden.
Maak je geen zorgen,... want kleuren steken aan de buitenkanten altijd wel wat uit, maar dit patroon is heel overdreven, want je staat hier een 32e van een pixel te verstellen, dus als het goed is zie je dit in het videobeeld zelf niet terug.

Gefeliciteerd, het beeld van je projector is nu weer perfect schoon en scherp.

Uit de doos - Metingen

Nou hier was ik zeer benieuwd naar, want er gingen geruchten dat de Sony vanuit de doos al helemaal goed zou zijn. Raar, want ik zie toch afwijkingen en het eerste dat mij opviel is dat de details in het zwart enorm onderdrukt worden, wat wel meteen een aanpassing vereist in de Brightness. Dit stel ik naderhand natuurlijk nog verder bij wanneer ik hem ga kalibreren.

Vanwege dat gerucht bleef ik dus zoeken en heb ik voor de zekerheid maar meerdere Modi vanuit de doos nagemeten. Echt,... de meesten sloegen qua gamma echt nergens op met een schuin aflopende gammacurve tot ver onder de Gamma 2.0 en ook de witbalans liep erg uiteen, maar dat is meestal wel het geval. De Reference Mode was nog het meest netjes, dat wil zeggen,... op 80% laser sterkte, maar met nog steeds een flinke afwijking in het Blauw en iets in het Rood, zoals je op foto 1 kunt zien. Zet je Reference in Low, waarin de meesten zullen gaan kijken, dan zag ook Reference er niet meer uit. (zie foto 2)
Dat is de reden dat je bij Mediasluis een 2K ISF Low en 2K ISF High (80%) mode meekrijgt, naast 3x modes voor 4K HDR. En ja, daar zit wat extra tijd in. Dat geeft niet, want ik zie de klant graag blij met zijn projector.

Er is hier toch echt werk aan de winkel. De afwijkingen voor Luminantie zijn vanaf DeltaE 3 duidelijk zichtbaar met het blote oog en hier zitten Rood, Magenta (in Low) en Blauw daar duidelijk overheen. Ook de kleuren in het CIE Diagram lopen alle kanten op. Tevens moet er iets aan de gamma curve worden gedaan.

Natuurlijk kun je bij het aanzetten van deze projector vanuit de doos wel al het potentieel zien, maar vanwege de geruchten, waren mijn verwachtingen iets te hoog. Geen zorgen,... want hoe duur een projector ook is,... een ISF-kalibratie zorgt er altijd voor dat zo'n projector beter gaat presteren en het beeldmateriaal optimaal laat zien zoals het op Blu-Ray is overgezet. Dat is toch wat je van je projector verwacht?

Na ISF-kalibratie - Metingen

Het kalibreren naar ISF standaard is echt een verademing op de Sony XW-serie, zo lekker stabiel werkt dat. Ga je van de Witbalans naar het CMS en weer terug, dan staat alles nog precies zoals daarvoor. Echt wel een groot verschil t.o.v. JVC waar je duidelijk meer tijd in moet steken om Chroma en Luma te balanceren.

Je kunt op foto 2 en 3 goed zien welke sliders er allemaal op elkaar afgesteld moeten worden voor een nette ISF-kalibratie in REC709. Op foto 2 zie je de witbalans met de RGB sliders voor lichtgrijs en RGB sliders voor donkergrijs en op foto 3 zie je het CMS (voor alleen Rood) met de sliders voor Tint, Saturatie en Luminantie welke voor zowel de Primaire kleuren Rood, Groen en Blauw, alsook de secundaire kleuren Cyaan, Magenta en Geel af te stellen zijn. Dit werkt op de Sony allemaal voortreffelijk. (Voor beide foto's heb ik even de settings op een ongebruikte mode gezet, omdat sommigen denken dat hun projector beter gaat presteren als ze de getallen overzetten wat zeker niet het geval is.) Wel moet ik zeggen dat deze Sony behoorlijk stabiel is tijdens het kalibreren en dat is erg prettig.

Zoals je ziet is de witbalans gewoon zeer strak te krijgen, waardoor het beeld mooi schoon en minder digitaal overkomt. Ook is het helemaal goed gekomen met de gamma en heeft de projector nu een mooie gammacurve van 2.4, waarin ze de films voor thuis namelijk ook masteren en wat een zeer diep en dynamisch plaatje op het scherm oplevert. Alles zit ook weer netjes onder de DeltaE 3 met de Gamut Luminance zelfs onder de DeltaE 1 en dat kun je goed zien. Ook zitten de kleuren nu zeer netjes in de kleurendriehoek van REC709 zoals het hoort en wat je in de CIE Diagram kunt terugzien. Tevens zit zowel de DeltaE 2000 voor grijswaarden alsook die voor kleur netjes onder de DelteE 3 wat laat zien dat het ingestelde doel is bereikt.

Zo'n ISF-kalibratie doet een projector ontzettend goed en het beeld knapt er behoorlijk van op. Dat komt omdat niet alleen even de grijswaarden met de Witbalans wordt afgesteld en de kleuren met het CMS (Color Management System), maar deze tussen beiden ook goed moet worden uitgebalanceerd. Om die reden plaats ik altijd een complete eindmeting en geen losse meetresultaten, want losse meetresultaten zeggen niet genoeg. Zo'n meting kan er op zich bij de eerste keer namelijk mooi uit zien, maar ga je van Chroma terug naar Luma is dat op veel projectors toch weer ontregeld en moet je dit dus meermalen doen tot er een mooi balans ontstaat. Op een complete eindmeting zie je dat het geheel samen ook goed is, want dat is namelijk waar je naar kijkt.

Voor ik hiermee begin kijk ik de projector eerst helemaal na, of er niks aan mankeert (zoals een dode pixel) en lijn ik de panelen uit op het hart van het scherm. Vervolgens maak ik eerst een profiel van de projector via mijn professionele Spectoradiometer naar de HDR Colorimeter en pas dan begin ik met de ISF-kalibraties voor alle Modi. Je begrijpt dus wel, dat je daar niet even op kunt wachten, want dit alles kost natuurlijk tijd en kan niet in een half uurtje, dus als ISF-dealer ben je wel even bezig en staat er na alle Modi gedaan te hebben; zoals 2K SDR Low en High en 4K HDR P3 in 3 Nits Modi wel een paar uurtjes extra op je teller. Een her-kalibratie gaat overigens wel wat sneller, al kost ook dat natuurlijk tijd, maar hier bij Mediasluis is er in de omgeving genoeg te doen in die tussentijd. 
Voor wie nog wat meer over de ISF-kalibratie wil lezen is dit stukje wel informatief: Waarom een projector met ISF-kalibratieservice kiezen

Mediasluis levert ook deze Sony VPL-XW-Serie projectors met een ISF-kalibratie voor 2K SDR in Low en High en voor 4K HDR BT2020 in DCI P3 in 3 Nits Modes en dat met meerdere gratis her-kalibraties op de 500, 1500, 5000 en 10000 laseruren of wanneer gewenst.

Helderheid in Ansi Lumen

Het is eigenlijk vrij ongewoon dat de opgegeven specificaties voor Ansi Lumen op de doos kloppen met wat de projector daadwerkelijk geeft en vooral na ISF-kalibratie, maar ook deze Sony VPL-XW5000ES is hiermee weer helemaal correct. Het is een projector die duidelijk meer licht geeft dan de lamp versie van hiervoor. De gedane metingen worden hieronder weergegeven in Ansi Lumen en geven een goed overzicht van de helderheid en kleurtemperatuur in Kelvin. Hoe hoger het getal in Kelvin des te kouder komt het beeld over en hoe lager dit getal des te warmer komt het beeld over. Oude films in sepia hebben een warme kleur van 5500 Kelvin en wie vroeger projecteerde met een Super 8 filmprojector keek vaak met een halogeenlamp van 3300 Kelvin.

Een projector wordt bij Mediasluis ISF-gekalibreerd in REC709 naar 6500 Kelvin als eik punt, de kleur temperatuur zoals we dat herkennen van wit op een heldere zonnige middag, ook wel uitgedrukt als D65 (6500 Degree Kelvin).  Hier masteren ze in Hollywood onze films naar en zo wil je ze dus ook terugzien.

Hieronder vind je de gedane metingen op de Sony XW5000 na ISF Kalibratie in 6500 Kelvin
1549 Ansi Lumen op ISF 2K SDR Low
1786 Ansi Lumen op ISF 2K SDR 50%
1931 Ansi Lumen op ISF 2K SDR 80%
2026 Ansi Lumen op ISF 2K SDR Max
1847 Ansi Lumen op ISF 4K HDR Max

Hieronder vind je de gedane metingen op de Sony XW5000 vanuit de doos gemeten, op volgorde zoals je de Modes op de AB hebt staan.
2163 Ansi Lumen in 7219 Kelvin Film 1 Max
2056 Ansi Lumen in 7100 Kelvin Film 2 80%
2051 Ansi Lumen in 6999 Kelvin Reference 80%
1838 Ansi Lumen in 10.759 Kelvin TV 80%
1860 Ansi Lumen in 5924 Kelvin Photo 80%
2040 Ansi Lumen in 7158 Kelvin Game 80%
2249 Ansi Lumen in 8515 Kelvin Bright Cinema Max
1936 Ansi Lumen in 10.898 Kelvin Bright TV Max
2050 Ansi Lumen in 7110 Kelvin User 80%
Hieronder heb ik Reference mode even op verschillende helderheidsniveau's gezet, omdat  je dit als consument met deze mode waarschijnlijk wel zult gaan doen.
2167 Ansi Lumen in 7163 Kelvin Reference Max
1828 Ansi Lumen in 7169 Kelvin Reference Mid 50%
1468 Ansi Lumen in 7252 Kelvin Reference Low

Zoals je kunt zien geeft deze projector ISF-gekalibreerd behoorlijk veel licht. Bij Mediasluis krijg je voor 2K SDR een Low mode mee en een High mode op 80% tenzij anders gewenst, maar omdat de projector zelf in de hogere modes vaak voor 80% kiest zit hier wel een logische safety in en maakt de projector net wat minder geluid. Wil je af en toe qua licht echt alles uit je projector halen, omdat je voetbal kijkt in een verlichte kamer en met dat licht de ISF-kalibratie toch niet tot zijn recht komt, dan kun je gezien de metingen van hierboven het beste gewoon kiezen voor de standaard Bright Cinema Mode.

Reality Creation en Detailweergave

Dit is een projector die heel natuurlijk scherp overkomt, wat bijdraagt aan het gevoel dat je uit een raam naar buiten kijkt. Zo vanuit de doos zie je met een testpatroon al snel dat de Sharpness omlaag moet omdat de projector anders nog steeds wat last heeft van randvorming, iets wat de meest fijne details onderdrukt. De Sharpness is ook eigenlijk een techniek dat nog uit het VHS Video tijdperk komt, waarmee je het beeld dat maar uit 576x768 lijnen bestond wat kon verscherpen, maar is eigenlijk niet meer van deze tijd.

Gelukkig hebben de nieuwe Sony XW-Serie projectors nu wel ook weer dat mooie Reality Creation menu, waarvan de eerder besproken Digital Focus Optimizer functie hier nu ook onderdeel van geworden is en met deze RC kun je de scherpte van het beeld tot in de fijnste details maximaliseren. Ook deze sliders moeten echt wel een stuk lager dan de standaard settings vanuit de doos, maar je komt hiermee gelukkig wel veel verder mee en het resultaat mag er zeker zijn. Alles ziet er met deze Sony VPL-XW5000ES projector haarscherp uit en deze geeft de meest fijne details prachtig weer. Dit tegen al mijn verwachtingen in toen ik vernam dat Sony hier weer een kleinere manual lens ging gebruiken. Wat je ziet doet namelijk niet onder t.o.v. de vorige VW-serie projectors met hun grotere lenzen, durf ik te zeggen, zelfs beter? Ik had de VW590 niet meer staan toen de XW5000 binnen kwam, maar het viel mij meteen op hoe verassend scherp het beeld is.  Ook scheelt het eigenlijk niet eens zo veel tegenover zijn grotere broer de Sony VPL-XW7000ES die ik er wel direct naast heb gehad, tenzij je hier één op één naar gaat zoeken.

Zwartweergave - Dynamic Control (Laser)

De weergave van het zwart is met deze Sony XW5000ES ontzettend goed en er is niks wat hierbij in de buurt komt voor het bedrag dat je hiervoor neerlegt of eronder. Het native zwart van deze SXRD panelen is vrij herkenbaar aan dat van de vorige VW590 en dat wordt goed duidelijk als je zowel op de VW590 de Iris als op de XW5000 de Dynamic Control uitzet. Maar er is een groot verschil hoe het zwart overkomt met de Dynamic laser Control. Kom je net van een Sony VW590 af, dan weet je hoe spectaculair het zwart daarmee kan worden met gebruik van zijn Dynamic Iris en hoe dynamisch het beeld hiermee is. Nu heeft deze XW5000 geen Dynamic Iris, maar een Dynamic laser Control, een functie waarmee deze het beeld dynamisch dimt met zijn laserlichtbron. Dat werkt niet alleen ongelooflijk veel sneller, maar het beeld oogt hiermee ook zeer egaal en kijkt rustiger. Het zeer diepe zwart geeft een spectaculair dynamisch effect.

Het verschil van egaal dimmen kun je goed zien bij een bijna zwart beeld. Met gebruik van een Iris zag je als het beeld volledig zwart was, toch altijd nog wel wat oneffenheid in bv. de hoeken of dat het aan de onderkant ietsjes lichter was dan in de rest van het beeld. Omdat de XW5000 het licht in zijn geheel dimt is dat effect helemaal weg. Oké, bij volledig zwart dimt deze het licht natuurlijk helemaal uit, maar loopt er een aftiteling dan dimt de Dynamic Control niet alles volledig uit en zie je heel goed het verschil tussen hoe egaal de XW5000 eruit ziet t.o.v. de vorige VW590 en eigenlijk alle andere projectors die met een iris werken.

Het gehele beeld van deze Sony XW5000 ziet er zeer dynamisch uit, wat eigenlijk al heel lang een kermerk is van Sony, maar hier echt nog wat verder gaat, waardoor SDR er bijna uitziet als HDR. Het effect van de Dynamic Control via de laser is op de XW5000 in gemidelde en lichte scenes spectaculair en daarmee komt zwart heel massief over. Maar als je naar hele donkere scenes gaat kijken, moet elke projector het toch hebben van zijn native zwart, wat bepalend is in hoeverre deze zijn iris of Dynamic (laser) Control moet inzetten om een intens diep zwart te bereiken en soms gaat dat dimmen om het zwart te verdiepen in een donkere scene wel erg ver vind ik. Dat valt vooral op aan de ondertiteling of aftiteling. Helaas is dit iets wat we bij alle projectors met een Dynamische Laser Dimming techniek terugzien. Zet ik hier alle laser projectors aan dan doen ze dit allemaal, zowel Epson, Sony alsook JVC, alleen komen de sterren op een zwarte hemel bij JVC wat duidelijker over, omdat ze meer afsteken tegenover het veel diepere zwart. Om die reden geeft Sony de keuze om de Dynamic Control in Full of Limited te gebruiken. Je wilt de Dynamic Control namelijk zeker niet uitzetten want de voors wegen absoluut zwaarder dan de tegens.

Als je echt een diepere zwartweergave wilt hebben, omdat je een OLED TV gewend bent thuis, dan kom je toch echt terecht op de JVC DiLA Projectors, maar deze kosten wat meer.

Schaduwdetails

Het is duidelijk dat de Dynamische Laser fynctie iets is waar elk merk op blijft finetunen. Vergeleken met de vorige VW790 Laser projector is de detailweergave in donkere scenes er met XW5000 echt op vooruit gegaan. Ik schreef in de review van de VW590 al dat ik deze mooier vond presteren dan de VW790 Laser versie. De detailweergave van deze Sony XW5000 is echt prachtig. Maar net als bij alle laserprojectors met een dynamische laser gestuurde dimming techniek zie je de beperking wat bij zeer donkere scenes. Op zo'n moment moeten ze een keuze maken in hoeverre ze het zwart willen verdiepen ten koste van andere objecten in de scene. met een Auto iris bleven heldere objecten altijd wat meer contrastrijk in het beeld staan, maar omdat nu het gehele beeld qua licht gedimd wordt, is het onvermijdelijk dat andere objecten ook hun licht verliezen. Elk merk consumenten laser projectors die hier gebruik van maken hebben er last van, inclusief de JVC 8K Laserprojectors waarvan je HIER een review van kunt lezen. Al speelt het native zwartniveau ook een bepalende rol in hoeverre de Dynamic Laser Control zijn werk moet doen om het zwart te dimmen. Omdat de SXRD panelen van Sony een native minder diep zwart neerzetten dan de DiLA panelen van JVC, moet Sony zijn dynamic Control wat dieper inzetten en toch haalt Sony daarmee nog steeds niet het niveau van JVC, met een wat minder diep zwart en daarbij een wat mindere detail weergave.

De JVC DLA-NP5 4K-120P lamp gebaseerde projector met auto iris is hiermee dus ook onverslaanbaar, en heeft qua detail in het duister nog steeds een enorme voorsprong, waarbij de sterren op een gitzwarte hemel er vele malen feller vanaf spatten en werkelijk fonkelen als de camera beweegt, maar kost advies €1000 meer dan deze XW5000 en heeft dus geen laser. Een review van deze vind je HIER.

Maar goed we willen laser, dus moeten we het met de techniek doen die we voor handen hebben. Zoals eerder besproken geeft deze XW5000 Laser projector met zijn Dynamic Control wel een fantastisch plaatje op het scherm met een massieve egale zwartweergave, maar worden scenes te donker, dan krijgen we hier soms mee te maken.
Sony geeft je wel nog de keuze om de Dynamic Control in volledig (Full) of gelimiteerd (Middle) te gebruiken.

Motion Flow (Frame Interpolatie)

Nou dit is ongelooflijk goed bij Sony. Motion Flow is Sony's benaming voor Frame Interpolatie. Kijk je in 24P, dus net als in de bioscoop naar 24 beelden per seconde, dan verspringen voorwerpen bij snelle bewegingen soms enorm door het beeld, vooral bij pans (opwaartse of zijwaartse camera bewegingen). Een boom die zijwaarts langs het beeld schuift verspringt dan echt van plek naar plek. Zelf irriteer ik mij daar tegenwoordig enorm aan en denk ik; "beweeg alsjeblieft wat langzamer met die camera". Dat heb ik nu meer als vroeger, omdat ik al langere tijd de Frame Interpolatie van de projectors gewend ben. Die wordt ook langzamerhand alsmaar steeds beter. Het is toch eigenlijk onbegrijpelijk dat je met deze Sony VPL-XW5000ES projector gerust een film kunt afspelen in 24fps op een 120" scherm en dat deze dit met zijn X1™ Ultimate Chip voor projectors dusdanig vloeiend maakt, alsof je daadwerkelijk naar native 96fps zit te kijken.

Verwar de vloeiende beeldverwerking van Motion Flow niet met Lagtime. Het is zelfs zo, dat als je de Input Lag Reduction gaat aanzetten om in 60fps te gamen, de Motion Flow niet meer werkt, maar dat is dan natuurlijk ook niet meer nodig. Motion Flow is echt, om de films met een wat lagere framerate mooier weer te geven.

De concurrentie doet de Frame Interpolatie eigenlijk sinds nu pas echt goed en eerlijk is eerlijk,... meteen ook wel erg goed. Dus het is niet meer zo dat je om die reden perse een Sony projector zou moeten nemen, wat voorheen wel het geval was als je al van een eerdere Sony projector afkwam. Toch blijft Sony hierin met zijn Motion Flow heer en meester en het is bewonderingswaardig dat zij zelfs nu nog vooruitgang weten te boeken. 

Beeldprestatie in 2K SDR

Nou hiermee straalt deze projector nog het meest. De ISF-kalibratie heeft deze projector echt heel goed gedaan. Het beeld ziet er ongelooflijk dynamisch uit. De scherpte van het beeld spat van het scherm, zonder pijnlijk of kunstmatig over te komen. Elk detail is gewoon zeer goed zichtbaar. Sony zet altijd wel een mooi dynamisch plaatje neer op het scherm, maar nu met deze nieuwe Laserprojectors is het beeld zeer rustig en strak. Alles oogt zo levensecht. Het beeld staat echt als een huis en de zwartweergave is zeer massief. Kleine fijne details zijn door dit native diepe zwart ook extra goed zichtbaar. Het beeld is zeer dynamisch en alles oogt alsof je een levensgrote 120" TV in de woonkamer hebt staan. Je wordt als het ware helemaal door het beeld opgezogen. De enorme rust die zowel de lasertechniek geeft t.o.v. een lamp, maar ook Sony's geweldige Motion Flow, maken het vrij makkelijker om van dichtbij naar zo'n enorm groot scherm te kijken. Het is gewoon genieten om met deze XW5000 naar een film te kijken. Ook de kleuren doen het ontzettend goed en een natuurserie zoals The World in Color is al snel een tractatie om naar te kijken. Alles oogt zeer natuurlijk en echt, maar met die typische Sony uitstraling. Ondanks de perfecte ISF-kalibratie heeft Sony naast zijn dynamische flair ook altijd de neiging om het beeld iets mooier of warmer weer te geven. De wereld van Sony komt altijd net wat mooier over en dat trekt de meeste mensen enorm aan. Ik kan er zelf ook niet omheen. Al kijken we meestal wel met 's werelds beste nog betaalbare 8K HDMI 2.1 Laserprojector de JVC DLA-NZ8, toch zouden wij hier thuis goed kunnen leven met de Sony VPL-XW5000ES gewoon,... omdat deze ook erg aantrekkelijk is om mee te kijken.

Beeldprestatie in 4K HDR DCI P3

Ook de 4K HDR weergave doet deze Sony VPL-XW5000ES 4K Laser projector echt ontzettend goed. Het UHD materiaal oogt ongelooflijk scherp en gedetailleerd. Je kunt hier goed zien dat de XW5000 is uitgevoerd met een kwalitatief zeer goede lens. Ook doet de Digital Focus Optimizer zijn werk zeer goed want het beeld is scherp tot in de hoeken. Ook is het wel zo prettig dat Sony's Motion Flow blijft werken tijdens de het 4K HDR weergave waardoor tevens dit materiaal kan worden weergegeven in alle rust. Ook de kleurweergave in 4K komt zeer geloofwaardig over en oogt mooier dan met Blu-Ray in REC709. Kleuren komen goed tot hun recht, al haalt de projector niet geheel de DCI P3 kleurdiepte zoals die met de films worden meegegeven. Dat komt omdat de Sony XW-serie projectors geen DCI P3 Filter hebben. Toch geeft deze Sony XW5000 de kleuren via zijn Tri-Luminos techniek behoorlijk realistisch weer in 4K, met als voordeel dat deze zonder filter wel nog zijn volledige lichtopbrengst behoudt. Het kleurverschil valt dan ook meer op als je eerder met een projector hebt gekeken die wel de volledige DCI P3 kleurdiepte haalt, bijvoorbeeld tijdens een vergelijk met een projector die zijn DCI P3 filter inzet. Bij de duurdere XW7000 mogen we hier misschien om klagen, omdat die qua prijs zeer dicht bij de JVC NZ8 ligt, maar met deze XW5000 die maar de helft kost van een JVC NZ8 zeker niet.  En het verschil is ook niet zo groot dat je er je neus voor ophaalt, zoals bij sommige 4K projectors die met hun kleurdiepte niet eens verder komen dan REC709. 

Ook het HDR ziet er op deze XW5000 prachtig uit en daarmee heb je voor onder de €6000 een waanzinnige 4K Laserprojector.  Er is duidelijk een groter dynamisch verschil tussen licht en donker te zien en lampjes geven echt licht, mits je niet te groot projecteert. Tijdens lichtere scenes komt Sony's dynamic HDR goed tot zijn recht en spat een licht voorwerp mooi contrastrijk af tegen de donkere achtergrond en als er daarbij een zwart voorwerp in beeld komt zit hier enorm veel contrast tussen. Zo lijkt alles behoorlijk echt alsof je er zelf bij bent. Op die momenten kan de Sony XW5000 zelfs behoorlijk goed meekomen met de duurdere JVC projectors. Sony heeft speciaal hiervoor ook zijn Dynamic HDR ontwikkeld, om het 4K HDR realistischer weer te geven vergeleken met de 4K projectors van 2 generaties terug. Je kunt dit goed zien bij een moeilijke scene waar projectors voorheen nog wel eens mee worstelden, zoals die in Aquaman, wanneer hij in Atlantis met boeien in een felverlichte ruimte op zijn knieën zit. Deze scene was voorheen ontzettend overbelicht en was één witte massa, maar alles komt nu heel mooi los van elkaar.

Toch is het wel jammer dat Sony nu met de ontwikkeling van deze nieuwe generatie niet de tijd heeft genomen om een stap verder te gaan voor net zo'n adaptieve HDR oplossing als JVC's Frame Adaptive HDR. Vooral in donkere scenes vind ik de details soms net wat minder goed zichtbaar als dat ik zou willen, ondanks dat deze projector tijdens de kalibratie elk detail laat zien in de 4K Pluge Pettern. Als je de scene niet eerder gezien hebt weet je ook niet dat je iets mist, maar vergelijk je dezelfde scene één op één met de JVC NP5 of NZ8 dan zie je alles echt duidelijk loskomen. Dit komt omdat Sony de MetaData van de film niet afleest en het HDR dus ook niet aanpast op die informatie. Even met de HDR Slider het licht aanpassen is daarvoor echt niet genoeg. JVC gebruikt tijdens 4K HDR zijn Frame Adaptive HDR techniek en leest daadwerkelijk de MetaData van de film af en past hier per beeldje de projector op aan. Daarmee wordt het UHD materiaal zodanig mooi weergegeven, alsof de film met MaxVR is ingelezen en aangepast voor projectie. Dat is eigenlijk wat ze voor de Dolby Vision theaters ook doen met de 4K HDR films daar. Maar JVC doet dit on-the-fly en zelfs al op zijn instap NP5 DiLA Lampprojector. Ga je hiermee naar een 4K HDR film kijken dan ziet het beeld er altijd uit alsof deze film speciaal voor deze projector gemaakt is. Eigenlijk pas sinds JVC met zijn Frame Adaptive HDR is gekomen, ziet 4K HDR er met projectie volwaardig uit.

Bij Sony werkt de HDR verwerking dus anders, want deze leest de MetaData niet af en doet hier dus ook niets mee. De Sony XW5000 is ingesteld om een hoeveelheid Nits mooi weer te geven en noemt dit Dynamic HDR, maar als een film afwijkt, is deze of te donker, of overbelicht. Koop je een projector bij Mediasluis dan krijg je om die reden 3 Modes mee voor 4K HDR. Eén mode onder Film 1 welke je standaard zult gebruiken voor de meeste films. Plus 2 modes voor films die de hoeveelheid Nits overstijgen, of qua Nits juist gematigd op schijf zijn gezet. Op deze manier kunnen we toch wel van alle 4K HDR films genieten en dat ziet er duidelijk mooier uit dan 2K SDR, waarbij de wereld net wat meer tot leven komt en alles nog echter lijkt. De Sony XW5000 is dus zeker niet slecht en kijk je naar projectors tot aan dit prijssegment vanwege je budget, dan krijg je het echt niet beter dan met deze Sony XW5000, want deze is echt wel top. Maar kun je iets dieper in de buidel tasten,...

Gamen in 4K/60P en Lagtime

Ik hoef je natuurlijk niet uit te leggen dat als je gaat gamen op een 120" scherm en dan met deze kwaliteit, dat je helemaal verdwijnt in die spelwereld. Alle pluspunten die ik hierboven heb beschreven vind je tijdens het gamen natuurlijk gewoon terug. Oké, deze Sony XW5000 heeft geen HDMI 2.1 en dus ook geen mogelijkheid om te gamen in 4K120P, maar dit doet hij wel gewoon in 4K60P. Ondanks dat de PS5 wel 4K120P ondersteunt, zijn hier vrijwel geen 4K120P spellen voor te krijgen op deze console. Wij hebben met deze projector heerlijk zitten gamen en Horizon ziet er geweldig uit. Eerder hadden wij wel al via de Xbox door de wereld van Halo gewandeld via de JVC HDMI 2.1 DiLA projectors in 4K120fps, dus wij beseffen heel goed hoe dat is. En ja,... dan zie je echt helemaal niks meer verspringen, ook al draai je heel snel om je as, maar gamen in 60fps doet hier echt niet zo heel veel aan onder en is ook al ontzettend overtuigend. Hij verliest het natuurlijk wel als je heel snel om je as heen draait of heel snel door de bosjes rijdt. Maar afhankelijk van wat je vaak speelt,... hoe vaak krijg je hiermee te maken tijdens het gamen?

Voor de serieuze gamers onder ons is het handig te weten dat deze Sony VPL-XW5000ES een Lagtime heeft van 24Ms in de Game Mode. Hiermee zet deze projector dan wel de Motion Flow en Dynamic (laser) Control Uit. Je kunt met die korte Lagtime ook gamen in de ISF-gekalibreerde Mode, door bij de Expert Settings onderin de Input Lag Reductie Aan te zetten, want ook dan schakel de projector die functies allemaal Uit, maar kloppen de kleuren nog wel allemaal.

Heb je een spel dat niet zo nauwkeurig luistert naar hoe snel je de knoppen indrukt en dit terugziet op je scherm, dan doet deze XW5000 dit in zijn volle beeld kwaliteit met de Dynamic Control aan en zelfs met zijn Motion Flow, tenminste tijdens 24P en dan nog heeft deze projector een Lagtime van 69.3Ms. Hieronder even een overzicht van wat dit in de praktijk betekent.

Gamen via de Sony VPL-XW5000ES met een Lagtime van 24 Ms geeft je in:
-   24fps een vertraging van 0,58 beeldjes per seconde.
-   30fps een vertraging van 0,72 beeldjes per seconde.
-   50fps een vertraging van 1,2   beeldjes per seconde.
-   60fps een vertraging van 1,44 beeldjes per seconde.

Gamen via de Sony VPL-XW5000ES met een Lagtime van 69.3 Ms geeft je in:
-   24fps een vertraging van 1,66 beeldjes per seconde.
-   30fps een vertraging van 2,08 beeldjes per seconde.
-   50fps een vertraging van 3,47 beeldjes per seconde.
-   60fps een vertraging van 4,16 beeldjes per seconde.

Projectiescherm Aanbeveling

Als je leest dat een Laser projector 2000 Ansi Lumen geeft denk je misschien meteen aan een enorm groot scherm. Maar gezien hoe ver de Dynamic (laser) Control soms gaat in donkere scenes zou ik hier toch niet helemaal los gaan. Zou je er alleen maar 2K SDR materiaal mee gaan kijken, kun je best wel ver gaan met het formaat scherm maar,... je koopt deze 4K projector natuurlijk niet alleen maar als 2K projector, ook al scaled hij dit materiaal mooi op en ziet het er prachtig uit. Maar zeg nou zelf,... je koopt deze Sony VPL-XW5000ES 4K Laserprojector voornamelijk vanwege zijn volledige potentie in de weergaven van 4K HDR. Ik vergelijk deze projector hier natuurlijk tegenover andere merken en modellen en ben natuurlijk wel een spectaculair plaatje gewend. De XW5000 kan goed meekomen met een 4K HDR film, maar ik vind het op mijn 120" scherm wel absoluut de max, wil je niet inleveren in de kwaliteit van je HDR weergave. De laatste Elvis film doet het ontzetten mooi in 4K HDR, maar bij deze Sony XW5000 moet ik hem wel in mijn 2e meest heldere mode zetten, wil het beeld nog mooi kunnen concurreren met wat de JVC doet. Ga je dus groter dan ben je de compensatie mode voorbij en lever je echt aan licht in, wat inhoud dat zonlicht niet meer zo stralend aanvoelt, spiegelende reflecties minder realistisch overkomen en lampjes er niet meer zo echt uitzien. Je verliest dan echt wat van de realistische werking tijdens 4K HDR.

Ik raad met deze projector geen CinemaScope scherm aan. Gezien dat deze Sony XW5000 een manuele lans bediening nodig heeft is een scope scherm niet echt handig, omdat je anders handmatig steeds de ratio moet aanpassen. Aangezien het paneel een 1:78 ratio heeft (native HDTV) met een 3840x2160 resolutie, kun je het best voor een standaard 16:9 scherm gaan. Dan is het een éénmalige afstelling en hoef je niet meer aan de lens te zitten.

Met zijn native 4K resolutie en zeer dynamische SXRD panelen, heeft de Sony XW5000 geen scherm nodig dat zijn prestatie compenseerd, Het zwart is al zeer diep en hij geeft genoeg licht. Met zijn native 4K resolutie raad ik een zeer neutraal projectiedoek aan. Het speciaal hiervoor door Da-Lite met Joe Kane ontwikkelde doek JKP Affinity, dat nu HD Progressive 0.9 heet en via Projecta vanuit Weert geleverd wordt is mooi diffuus en heeft een zeer brede kijkhoek. Het is absoluut kleurneutraal en wat voor 4K geweldig is,... het is echt 100% vrij van structuur. Ze maken dit doek speciaal op maat in een elektrisch scherm met Tab-Tensioned inbouw en opbouw, maar ook in een zeer luxe fixed frame versie genaamd  Projecta Home Screen Deluxe, welke met hetzelfde projectie materiaal maar een kwart van de prijs kost als de elektrische versie. Het HD Progressive is future proof, want het is al perfect geschikt voor 8K, welke we nu al voor de JVC 8K Laserprojector benutten. Hier vind je een korte review van: Projecta (Da-Lite) HD-Progressive van Joe Kane.

Speciale Garantie via Mediasluis

Standaard heeft deze Sony XW5000 een Prime Support Pro garantie van 3 jaar / 7000 Laseruren, maar deze wordt na binnen 2 maanden te registreren omgezet naar Prime Support Elite, waarbij je tijdens een garantie zaak een leenprojector krijgt. Nu kun je de garantie verlengen naar 4 jaar / 9600 laseruren of naar maximaal 5 jaar / 12000 laseruren maar,...

Nu is er op het internet een hoop gaande geweest over paneel degradatie en richtte iemand zich op Sony, terwijl dit iets is wat wereldwijd bij alle panelen van elk merk gebeurt, terwijl Sony hier 2 generaties terug juist hun panelen voor heeft aangepast. Ook worden de panelen nu met een laser veel minder heet en verlopen de panelen juist nog minder snel.
Maar speciaal voor diegene die hierover nog steeds hun twijfels hebben, wil Sony zijn vertrouwen in hun eigen product laten zien en levert de Sony XW-serie projectors nu via Mediasluis met een standaard PrimeSupport garantie van 5 jaar / 12000 laseruren.
Is dat niet geweldig?

Epson EH-LS12000B vs Sony VPL-XW5000ES vs JVC DLA-NP5

Dit stuk wordt interessant, omdat ze qua prijs het dichtst bij elkaar zitten.

Voor net onder de €5000 heb je namelijk al een Epson EH-LS12000B Laserprojector waarvan je HIER een review vind. Het is dan geen native 4K projector en gebruikt een 4x Shift Enhancement techniek op zijn 1080P Chip en produceert hiermee ca. 3K op het scherm, maar dat ziet er zeer overtuigend uit en presteert hiermee dus enorm goed, zeker bij wat je ervoor betaald. Het 4K HDR oogt in lichte scènes absoluut realistisch, maar hij kan niet meekomen met wat Sony en JVC beeldtechnisch neerzetten. Toch krijg je voor dit budget best veel waar voor je zuurverdiende centen. Deze Epson LS-Serie 4K Laser projectors hebben zelfs een HDMI 2.1 beeldverwerking van 4K 120P wat voor gamers erg prettig is en zelfs eArc, zodat je op deze projector meerdere apparaten kunt aansluiten via een zeer betaalbare Marantz of Denon 4K HDMI 2.1 splitter, waarbij je het geluid via de HDMI 2 eArc doorsluist naar je geluidsinstallatie.

De JVC DLA-NP5 met zijn DiLA panelen is net als de Sony VPL-XW5000ES met zijn SXRD-panelen een LCoS projector. Bij Epson gaat het licht door de LCD panelen heen zo door de lens naar het scherm en geeft altijd een raster effect, omdat de pixels langs de randen moeten worden aangestuurd met hele fijne draadjes, wat deze pixels wat duidelijker afkadert. Hoe fijntjes dit met 4K ook is,... bij LCoS zie je nagenoeg al geen pixels met een 2K projector, omdat deze panelen spiegelend werken, dus het licht kaatst er als een spiegel vanaf en gaat zo door de lens naar je scherm. Hierdoor kunnen de pixels van achteren worden bestuurd en dus zeer strak tegen elkaar aan worden geplaatst. Het zal thuis nooit opvallen, maar bij een één op één vergelijk ie het toch alsof je er een panty tussen hangt. Ook de kleuren ogen wat mooier bij LCoS en dat samen geeft Sony's SXRD en JVC's DiLA panelen een heel natuurlijke uitstraling op het scherm en oogt vrij analoog alsof je naar echt film kijkt. Als dit na ISF-kalibratie ook nog vrij is van kleurfouten, dan oogt dit helemaal niet meer digitaal en ziet het beeld er absoluut fantastisch uit.

De JVC DLA-NP5 gebruikt net als de Sony VPL-XW5000ES Native 4K Panelen, maar bij JVC is dit nog steeds een SMPTE formaat beeldchip met een resolutie van 4096x2160 pixels, terwijl Sony nu een 3840x2160 resolutie beeldchip gebruikt. Ons 4K Videomateriaal is vrijwel allemaal gebaseerd op 3840x2160 pixels, dus op de SMPTE panelen hou je wat ongebruikte pixels aan de zijkanten over, welke toch altijd iets zullen blijven oplichten, afhankelijk van het native zwart van de panelen. JVC heeft een native zeer diep zwart, dus valt het niet zo heel erg op, maar bij de vorige Sony VW-serie was dit duidelijker zichtbaar. Bij de nieuwe Sony XW-serie heb je hier dus totaal geen last meer van. Die extra SMPTE pixels links en rechts kunnen wel voordelig werken als je een gewild formaat Scope Scherm net niet kunt vullen tot aan de zijkanten, want je kunt deze pixels wel ook gebruiken om wat extra in te zoomen via de pixel zoom functie. Je gooit dan boven en onder wat beeld van het 16:9 materiaal weg, maar bij een Scope-film is dat al zwart.

Zowel de Epson LS-Serie alsook deze JVC DLA-NP5 maken gebruik van een volledig elektronisch gestuurde lens voor zowel Focus, Zoom als Lens Shift wat plaatsen via je afstandsbediening zeer gemakkelijk maakt. Ook kun je deze lens settings wegschrijven in één van de 10 geheugens en met een druk op je afstandsbediening oproepen. Om deze reden is een Scope Scherm bij uitstek geschikt voor deze projectors. Zo kun je heel gemakkelijk een Lens Mode aanmaken voor elke gebruikelijke beeldratio en dan zie je net als in de bioscoop het beeld zich automatisch aanpassen op het scherm met de kaders die aan de zijkanten breder worden of juist verdwijnen. De Sony XW5000 heeft een handmatige lens bediening en kun je het beste op een 16:9 scherm gebruiken, zodat je deze maar één keer hoeft in te stellen.

De Sony VPL-XW5000ES is echt een mooie 4K Laserprojector welke een zeer degelijke plaatje op het scherm neerzet dat duidelijk dieper gaat dan bij de Epson LS12000B en zeker de LS11000W laser projectors, maar behaalt niet zo'n diepte als dat van de JVC DLA-NP5, welke een nog meer volwaardig High-End projectie neerzet dat staat als een huis. Wel geeft deze Sony XW5000 meer licht en haalt ook echt zijn geclaimde helderheid van 2000 Ansi Lumen, al moet deze tijdens de wat donkerdere scènes zijn Dynamische (laser) Controle zover inzetten, dat dit ten koste gaat van de lichtopbrengst en daarmee vaak een net wat donkerder beeld neerzet dan de JVC NP5. De JVC NP5 gebruikt namelijk een auto iris welke meestal niet zo ver ingezet hoeft te worden omdat de DiLA panelen van JVC native al zo'n diep zwart neerzetten. Dat is goed zichtbaar bij de opening van Star Wars, waarbij de sterren geprojecteerd met de JVC NP5 werkelijk van de gitzwarte hemel afspatten, terwijl deze met de Sony XW5000 hun fonkelende effect kwijt zijn, al is de hemel wel bijna net zo zwart, gewoon omdat de Sony XW5000 zijn laser te ver moet dimmen om met het zwart van de JVC NP5 mee te komen. Je kunt op de Sony XW5000 wel uit 2 modes kiezen voor de Dynamic Control, middle of full, of deze uitzetten. Het verschil bij zo'n scène is echt wel dramatisch veel mooier op de JVC NP5, maar eerlijk gezegd niet iets wat je veelal kijkt. Tenzij je echt een horror of Sci-Fi fanaat bent. Ook series zals 24, Peaky Blinders of Designated Survivor waren over het algemeen best vaak donker en doen het dan op de JVC duidelijk mooier. Ook JVC's High End 8K Laserprojectors hebben hier wat last van, maar omdat het native zwart bij de JVC DLA-NZ7, JVC DLA-NZ8 dusdanig veel dieper is, hoeft deze zijn dynamische Laser Control niet zo agressief in te zetten. Overigens heeft JVC nu een nieuwe firmware die hier nog meer verbetering aan geeft.

Gemiddelde en vooral lichte scènes zien er op de Sony XW5000 echt zeer overtuigend uit met een ontzettend dynamisch beeld en overtuigend diepe zwartweergave dat duidelijk mooier is als met de Epson LS-serie en welke soms zelfs mooier wordt weergegeven dan op de JVC NP5, maar dat wisselt elkaar steeds blijvend af.

Al zijn al deze projectors perfect naar ISF standaard in REC709 te kalibreren, kan het toch zijn dat je qua kleur een voorliefde hebt voor Sony's typische karakter, want deze maakt de wereld af en toe net wat mooier (warmer).

Het 4K HDR is op de JVC NP5 onovertroffen en hier kan zowel de Epson LS-serie alsook deze Sony XW5000 niet aan tippen. Bij de Epson valt het HDR al snel door de mand als een scene donker wordt, vanwege de beperkte native zwartwaarde. De Sony XW5000 kan hier echt al veel verder in meekomen en zet het 4K HDR over het algemeen zeer mooi neer. Toch gaat JVC hier met zijn Frame Adaptive HDR veel verder en leest de MetaData van de film af en past de projector hier beeldje voor beeldje echt op aan, waardoor het 4K HDR eruit ziet alsof het voor deze projector is gemaakt. Een review van deze JVC DLA-NP5 vind je HIER. De Epson LS-serie heeft een HDR Slider die je kunt aanpassen als de film te licht of te donker is en de Sony XW5000 ook, maar lost het hier niet geheel mee op en krijgt bij Mediasluis 2 extra Modes mee voor Dynamic HDR High en Low.

Zowel de Epson LS-serie alsook de JVC projectors hebben HDMI 2.1 en geven hiermee 4K weer in 120fps (frames per second) wat erg interessant kan zijn voor gamers. De Sony XW5000 heeft geen HDMI 2.1, maar doet het 4K toch nog in 60fps. Ook de beeldverwerking is op al deze projector behoorlijk snel. Daarnaast ziet het beeld er zelfs in 24P ontzettend vloeiend uit. De Frame Interpolatie is op al deze modellen namelijk enorm vooruit gegaan en eigenlijk geen reden meer om perse een Sony te moeten kopen als je hier gevoelig voor bent, maar nog steeds is de Sony Motion Flow nog net wat beter. 

Wat veel klanten en ook ikzelf enorm missen op de Epson LS-serie en Sony XW-5000 is de weergave van 3D. Juist nu deze projectors zo helder zijn met hun laser. De JVC projectors doen dit allemaal wel en zelfs mooier dan waar dan ook. Dat hoor ik telkens weer van klanten tijdens de demonstraties hier. Daarom kalibreer ik deze JVC projectors natuurlijk niet alleen voor 2K SDR en 4K HDR, maar ook voor 3D.

De Epson LS-serie en Sony XW5000-serie zijn laser projectors, wat als voordeel heeft dat ze minder heet worden. Daarbij verloopt niet alleen de kleur van het licht minder snel, maar verlopen ook de panelen minder snel omdat deze niet zo staan te koken. De JVC NP5 is namelijk wel nog een lamp projector en daar hou je wat meer rekening mee. Je laat deze niet zomaar 6 uur branden terwijl je wat andere dingen doet, dus bij een wat langere plas- en eetpauze zet je die beter even uit. Bij een laserprojector maak je jezelf hier wat minder druk over. Ook is het kleurverloop bij een lamp wat sneller waardoor je eerder terug komt voor een ISF-herkalibratie, dan bij de laserprojectors en je zult de lamp af en toe moeten vervangen voor een nieuwe. Je kijkgedrag kan hier dus best bepalend zijn of je bij deze modellen kiest voor het gemak van de laser of toch juist wilt gaan voor de diepere beeldkwaliteit en 3D weergave van de JVC NP5.
Als je het allemaal wilt hebben kun je altijd nog gaan voor de JVC NZ-serie 8K Laserprojectors, waarvan je HIER een review kunt lezen.

Sony VPL-XW5000ES vs Sony VPL-XW7000ES

Intussen heb ik als aanvulling op deze review van de Sony VPL-XW5000ES ook nog een review geschreven van zijn grotere broer de Sony VPL-XW7000ES, wat eigenlijk één groot vergelijk is tussen deze twee projectors en waarin ik enkel de verschillen en extra's behandel. Deze kun je hier vinden: REVIEW: Sony VPL-XW7000ES 3D native 4K Laserprojector

Conclusie

Sony zet hier voor een zeer concurerende prijs een geweldige native 4K SXRD Laserprojector neer. Er is voor dit bedrag geen andere projector die deze beeldprestatie kan neerzetten. Het beeld van deze Sony VPL-XW5000ES is zeer dynamisch en de native zwartweergave alsook via zijn lasergestuurde Dynamic Control is absoluut indrukwekkend. Hij geeft relatief zeer veel licht met zijn UltraPure Laser als lichtbron. Met deze lasertechniek wordt hij ook niet zo heet en is meteen ook behoorlijk stil. Via Sony's SXRD panelen met een native 4K resolutie van 3840x2160 pixels oogt zowel het 2K SDR materiaal, alsook het 4K HDR materiaal behoorlijk mooi, alsof je echt naar analoge film zit te kijken en het 4K komt met een overtuigende HDR weergave. Deze filmbeelden zien er ongekend vloeiend uit met Sony's spectaculaire Motion Flow.

De projector zelf zet zich duidelijk apart van de rest en oogt weer uniek, heeft qua formaat een gemiddelde grootte en weegt ook niet zo heel veel. De gloednieuwe kwalitatief hoogwaardige lens is speciaal voor deze nieuwe 1:78 SXRD beeldchip ontworpen en heeft dan wel een manuele bediening, maar stelt je absoluut niet teleur met zijn uitmuntende projectie dat gecombineerd met zijn Digital Focus Optimizer vanuit het midden tot in de hoeken zeer scherp en gedetaillerd overkomt. Deze projector heeft dan geen HDMI 2.1 verwerking, maar met Sony's X1™ Ultimate Chip voor projectors geeft deze feilloos een 4K resolutie weer met 60fps en de beeldverwerking is ongekend snel met een zeer concurrerende Lagtime. 

Wil je een serieuze 4K HDR bioscoop met een enorm scherm van wel 120" waarvan het beeld ongekend mooi is. dan zou je de Sony VPL-XW5000ES echt in overweging moeten nemen. Deze is standaard bij Mediasluis in demo te zien naast de JVC DLA-NP5 en andere Laserprojectors van zowel Epson als JVC, dus maak gerust een afspraak via: info@mediasluis.nl

Update 1-10-2023

Dit is geweldig nieuws, want Sony heeft de prijs van deze Sony VPL-XW5000ES nu met €1000 laten zakken en komt dus weer onder de €5000 terecht en dat is voor een Native 4K SXRD Laserprojector op dit niveau echt ongekend.